Gluten en glutenvrij eten

Gluten zijn een mengsel van eiwitten die van nature voorkomen in bepaalde graansoorten, zoals tarwe, gerst en rogge. Deze eiwitten zorgen er bijvoorbeeld voor dat producten zoals brood en pasta hun luchtige en stevige structuur krijgen. Ongeveer 1% van de Nederlanders kan gluten niet verdragen. Dit wordt coeliakie of glutenintolerantie genoemd. De enige oplossing voor coeliakie is een glutenvrij dieet.

Gluten komen van nature voor in bepaalde graansoorten. Voorbeelden van granen die gluten bevatten, zijn:

• tarwe
• spelt
• khorasan tarwe (kamut)
• rogge
• gerst (gort)

Deze glutenbevattende granen worden in veel verschillende producten gebruikt. Daarom bevatten ook veel andere producten gluten, zoals:

• brood, crackers, beschuit, muesli en havermout
• pizza en pasta
• koekjes en gebak
• bier
• bulgur, seitan en couscous
• bindmiddelen, bloem en meel
• kant-en-klare soepen en sauzen
• vla en vruchtenkwark
• smeerkaas en buitenlandse kazen
• sommige soorten snoep
• paneermeel, marinade en kruidenmengsels
• bepaalde kruidentheemengsels
• sommige vitaminesupplementen (check daarom altijd goed de verpakking)

Haver bevat van nature geen gluten, maar doordat haver vaak in contact komt met glutenbevattende granen, kunnen er toch gluten in zitten.

De volgende voedingsmiddelen bevatten geen gluten en kan je dus veilig eten als je een glutenvrij dieet volgt:

• onbewerkte groenten en fruit
• zilvervliesrijst
• gierst, teff, sorghum, amaranth, quinoa, boekweit en mais (glutenvrije granen)
• onbewerkte vis, schaal-en schelpdieren, kip, vlees, tofu en tempé
• peulvruchten
• verse of gedroogde kruiden
• melk, yoghurt, kwark en Hollandse kaas van koe-, geiten-, of schapenmelk
• onbewerkte noten, pitten, zaden en pinda’s
• eieren
• roomboter en olie
• de meeste halvarines en margarines
• water, thee en koffie

Van steeds meer producten is er tegenwoordig ook een glutenvrije variant verkrijgbaar. Deze herken je aan het woord ‘glutenvrij’ op de verpakking of het glutenvrij-logo: een symbool van een aar (graanhalm) met een streep erdoor.

Bij een glutenvrij dieet vermijd je alle producten met gluten. Je kiest vooral voor onbewerkte producten, zoals groente, fruit, vlees, vis en glutenvrije granen zoals boekweit of quinoa. Tegenwoordig zijn er ook veel glutenvrije varianten van brood, pasta en andere graanproducten te koop. Let goed op het etiket. Staat er ‘glutenvrij’ op of zie je het glutenvrij-logo? Dan zit je goed. Heb je coeliakie? Dan is het extra belangrijk om kruisbesmetting in de keuken te voorkomen. Gebruik bijvoorbeeld apart keukengerei en zorg dat brood en andere producten goed verpakt blijven om besmetting met gluten te voorkomen.

Wil je starten met een glutenvrij dieet? Dan is het verstandig om contact op te nemen met een diëtist. Hij of zij kan je helpen een volwaardig glutenvrij voedingspatroon samen te stellen.

Voor de meeste mensen zijn gluten niet ongezond. Je lichaam verwerkt gluten op dezelfde manier als andere eiwitten. Toch kiezen sommige mensen ervoor om gluten te vermijden. Dit is vaak niet nodig, behalve als je coeliakie of glutensensitiviteit hebt. Een glutenvrij dieet kan lastig zijn, omdat je veel producten moet vermijden. Het is daarom belangrijk om goed op te letten of je van bepaalde voedingsstoffen voldoende binnenkrijgt, zoals koolhydraten, vezels, ijzer, jodium, vitamine B1 en foliumzuur. Een diëtist kan je hierbij helpen. Als je denkt dat je gluten niet verdraagt, is het belangrijk om eerst contact op te nemen met je huisarts.

Coeliakie is een auto-immuunziekte waarbij je lichaam op gluten reageert door je eigen cellen aan te vallen. Coeliakie wordt ook wel glutenintolerantie genoemd. Soms wordt ook de term ‘glutenallergie’ gebruikt, maar dat klopt niet, omdat het niet gaat om een allergische reactie. Je kan wél een tarwe-allergie hebben, waarbij je lichaam reageert op eiwitten in tarwe, waaronder gluten. Vaak kan je dan nog wel andere granen met gluten eten. Er bestaat ook glutensensitiviteit. Daarbij is geen coeliakie aangetoond, maar helpt het vermijden van gluten wel om de klachten te verminderen. Hoe dat precies komt, is nog onduidelijk.

Hoewel gluten voor de meeste mensen dus niet ongezond zijn, kiezen toch steeds meer mensen ervoor om glutenvrij te eten. Zelfs als ze geen gezondheidsreden hebben, zoals coeliakie of glutensensitiviteit. Maar waarom is dit? Glutenvrij eten is de laatste jaren steeds populairder geworden. Veel mensen denken dat het gezonder is of kan helpen bij het afvallen. Ook zijn er steeds meer glutenvrije producten in de supermarkt, waardoor het makkelijker wordt om dit dieet te volgen. Maar het is goed om te weten dat er geen wetenschappelijk bewijs is dat een glutenvrij dieet gezonder is voor mensen die geen problemen hebben met gluten.

Disclaimer:

Deze blog is alleen bedoeld om nuttige informatie te geven aan onze klanten. De informatie in deze blog heeft geen therapeutische of diagnostische waarde en is niet bedoeld als vervanging voor het advies van een arts, specialist of andere professional. Heb je medische vragen? Bespreek die dan met je huisarts.