Borstvoeding geven: alles wat je moet weten

Moedermelk wordt gemaakt in melkklieren. Die melkklieren bevinden zich in je borsten. Tijdens je zwangerschap neemt het melkklierweefsel toe, waardoor je borsten groter worden. Al in de 16e week van je zwangerschap kunnen je melkklieren moedermelk aanmaken. Als je baby aan de borst zuigt, komen er 2 soorten hormonen vrij:

• prolactine. Prolactine zorgt ervoor dat je lichaam melk aanmaakt.
• oxytocine. Oxytocine zorgt ervoor dat de melk naar je tepels toestroomt. Dit noemen we de toeschietreflex.

Hoe vaker je baby drinkt en hoe beter je borst leeggedronken wordt, hoe meer melk je lijf aanmaakt.

Een voordeel van borstvoeding geven is dat je veel huid op huid contact hebt met je baby, in tegenstelling tot flesvoeding. Daarnaast zit er in borstvoeding alle vitamines en mineralen die jouw baby nodig heeft voor de groei en ontwikkeling.

De eerste moedermelk wordt colostrum genoemd. Colostrum is geel van kleur, licht verteerbaar en zit boordevol voedings- en antistoffen. Na ongeveer 2 weken stopt de aanmaak van colostrum en komt de normale melkproductie op gang. Normale moedermelk is wit van kleur.

Goed aanleggen is ontzettend belangrijk, maar het wil helaas niet altijd in één keer lukken. Een baby die goed aangelegd is drinkt beter. Bovendien bescherm je zo je borsten tegen pijnlijke kwaaltjes, zoals stuwing en tepelkloven. Je baby goed aanleggen doe je zo:

• 1. Ga rechtop zitten. Probeer te ontspannen. Zorg ervoor dat je rug en arm ondersteund zijn. Leg je baby met zijn of haar buikje tegen die van jou.
• 2. Zorg ervoor dat je baby goed kan happen. Als je baby zoekt, breng je het hoofdje dichter bij je borst. Laat je baby een hap nemen, waarna hij of zij je tepel en een deel van je borst vacuüm zuigt en begint te drinken. Dit kan de eerste keer pijnlijk zijn, maar daarna mag borstvoeding geven geen pijn doen.
• 3. Controleer of je je baby hoort drinken. Je hoort dan een soort klokkend geluid. Hoor je dit niet? Of doet het pijn? Verbreek dan voorzichtig het vacuüm en probeer het opnieuw. Als extra hulpmiddel kan je ook tepelhoedjes gebruiken. Tepelhoedjes zijn siliconen opzetstukjes met een tepelvorm die je over je eigen tepels legt. Een tepelhoedje zorgt dat je baby meer houvast heeft aan de borst en makkelijker kan drinken.
• 4. Wissel op tijd van borst. Zie je dat je kleintje vaak je tepelhof masseert en weinig slikt? Dan is je borst leeg en kan je je baby aan je andere borst leggen.

Twijfel je of je baby wel genoeg heeft gedronken? Je kan op verschillende manieren controleren of je kleintje genoeg drinkt.

• Kijk naar je baby. Vaak kan je aan je baby zien of hij of zij genoeg heeft gedronken. Je kindje is voldaan als hij of zij uit zichzelf je tepel loslaat, in slaap valt of als het zuigritme oppervlakkiger wordt.
• Voel aan je borsten. Je kan ook aan je borsten voelen of ze goed leeg zijn. Voel regelmatig voor én na een voeding aan je borsten, zodat je het verschil tussen volle en lege borsten leert kennen. Volle borsten voelen bobbelig aan (dat zijn volle melkklieren), terwijl lege borsten soepel aanvoelen.
• Luiers tellen. Een andere manier om te controleren of je kindje genoeg drinkt is door luiers te tellen. 6 zware plasluiers en 2 tot 3 poepluiers per 24 uur is normaal. Lijkt je baby na een voeding niet tevreden? Leg je kleintje dan nogmaals aan. Blijft je baby onrustig? Dan kan het zo zijn dat je te weinig melk produceert. Raadpleeg in dat geval een deskundige.

Hoe vaak je borstvoeding geeft, kan per baby verschillen. In de eerste weken wil je kleintje waarschijnlijk elke 2 tot 3 uur drinken, wat neerkomt op zo’n 8 tot 12 keer per dag. Dit kan soms vaker zijn tijdens groeispurten, maar je lichaam past zich vanzelf aan. Naarmate je baby ouder wordt, kan het aantal voedingen afnemen. Vertrouw op de signalen van je baby en je eigen gevoel. Elke baby is anders, dus er is geen vast schema dat voor iedereen werkt. Jij en je kleintje vinden vanzelf jullie ritme!

Met dit basis borstvoedingsschema zie je precies hoe vaak je per dag borstvoeding geeft aan je baby. Dit borstvoedingsschema is gebaseerd op een schema voor de eerste 6 maanden. Let op: dit schema is een richtlijn: de behoeften van je baby kunnen van dag tot dag verschillen.

Alcohol kan via moedermelk in het lichaam van je baby eindigen. Wil je toch een glaasje alcohol drinken? Doe dit dan nádat je borstvoeding hebt gegeven, zodat je lichaam de tijd heeft om de alcohol af te breken. Je lijf heeft ongeveer een uur tot anderhalf uur nodig om een glas alcohol af te breken. Wacht na het drinken van een glas alcohol minimaal anderhalf uur voordat je weer borstvoeding geeft.

Heb je een glaasje te veel op? Kolf dan je melk af en gooi het weg.

Ook nicotine kan via de moedermelk in het lijf van je baby eindigen. Bovendien kan vapen of roken je melkproductie verminderen. Als je het je niet lukt om te stoppen met roken zolang je borstvoeding geeft, rook dan nádat je borstvoeding hebt gegeven. Let op: rook nooit in het bijzijn van je kindje.

Wil je stoppen met roken? In ons artikel over stoppen met roken vertellen we je hoe je dat aanpakt.

Het beste is om geen medicijnen te gebruiken als je borstvoeding geeft. Lees altijd aandachtig de bijsluiter voordat je geneesmiddelen inneemt tijdens je borstvoedingsperiode en overleg met je apotheker, (huis)arts of lactatiedeskundige.

Kan je niet om bepaalde medicijnen heen, waarvan je weet dat ze niet met borstvoeding gecombineerd mogen worden? Blijf dan kolven en gooi de melk weg. Zo blijven je borsten melk produceren. Dan kan je na de medicatieperiode weer door met borstvoeding geven. 

Paracetamol en ibuprofen bij borstvoeding

Paracetamol en ibuprofen zijn 2 veelgebruikte pijnstillers en kunnen ook tijdens de borstvoeding veilig worden ingenomen. Als je paracetamol of ibuprofen slikt tijdens het geven van borstvoeding, komt er namelijk maar een hele kleine hoeveelheid in de moedermelk terecht, waardoor dit niet schadelijk voor je kleintje is. Zorg wel dat je het niet langer dan 5 dagen achter elkaar gebruikt en je de maximale dosering per dag aanhoudt. Let op: overleg altijd met je arts als je paracetamol of ibuprofen voor een lange periode wil slikken tijdens het geven van borstvoeding.

Nee, voedingsmiddelen hebben doorgaans geen invloed op je moedermelk en veroorzaken dus ook geen krampjes bij je kindje. Je kan dus gerust een glas sinaasappelsap drinken of een stukje chocolade eten! 

Het kan wel zo zijn dat je baby een allergie of intolerantie heeft voor bepaalde voedingsmiddelen die jij binnenkrijgt. Denk bijvoorbeeld aan een koemelkallergie. Vermoed je een allergie of intolerantie bij je baby? Neem dan contact op met je huisarts.

Bijna elke vrouw die borstvoeding geeft kolft. Je kan afgekolfde moedermelk bewaren in grote glazen of plastic potten of speciale moedermelk bewaarzakjes. In onderstaande tabel kan je zien hoe lang je afgekolfde borstvoeding kan bewaren.

Laat ingevroren moedermelk langzaam ontdooien in de koelkast. Ontdooi moedermelk nooit in de magnetron of in kokend water. Zo gaan er voedingsstoffen verloren. Zonde! Gebruik de ontdooide moedermelk vervolgens binnen 24 uur. Warm moedermelk op in warm water met een temperatuur van 30-35 graden Celsius.

Ben je in verwachting of ben je al bevallen, en kan je wel wat tips gebruiken voor het voeden van je baby? Wij hebben er wat voor je onder elkaar gezet.

• 1. Ga naar een borstvoedingscursus. Bespreek met je verloskundige of jouw kraamzorg zo’n bijeenkomst organiseert.
• 2. Voed op verzoek. Houd niet vast aan rigide voedingsmomenten, maar luister naar de behoeften van je kindje. Voedingssignalen zijn bijvoorbeeld zuigen op de handjes, smakken of likken met de tong.
• 3. Geef pas een fopspeen als je kindje gewend is aan borstvoeding. Bij een fopspeen staan de mond en de tong in een andere houding, waardoor de drinktechniek van je baby kan veranderen of verminderen, dit wordt ook wel zuigverwarring genoemd. Meer weten? Lees dan ons artikel over spenen.
• 4. Geef bijvoeding alleen op advies van een lactatiedeskundige. Als het goed is, heeft je baby namelijk genoeg aan jouw melk en is bijvoeding niet nodig. Moet je toch bijvoeding geven? Geef dan tenminste de eerste maand geen bijvoeding uit de fles. Je kraamverzorgende kan je helpen met alternatieve manieren.

Als je borstvoeding geeft dan heb je meer vitamine B12 nodig. Weten waarom? We vertellen het in ons artikel over vitamine B12.

Borstvoeding geven en weer aan het werk gaan kan een uitdaging lijken, maar met de juiste voorbereiding is het zeker te combineren! Veel moeders kiezen ervoor om moedermelk af te kolven tijdens de werkuren. Je borsten blijven namelijk ook tijdens werktijd melk produceren en deze melk moet opgevangen worden, anders kan je last krijgen van pijnlijke borsten. Het is belangrijk om te weten dat je recht hebt op kolven tijdens je werktijd, waarbij je de eerste maanden na de geboorte genoeg tijd én een geschikte plek moet krijgen om dit te doen. Plan van tevoren pauzes in om te kolven en overleg met je werkgever over een rustige ruimte. Met de juiste voorbereidingen kan je werk én borstvoeding zonder problemen combineren!

Soms wil het geven van borstvoeding simpelweg niet lukken. Dat kan verschillende redenen hebben. Wil je graag borstvoeding geven, maar lukt het niet? Dan kan je een lactatiedeskundige inschakelen. Die kan je helpen bij het oplossen van borstvoedingsproblemen. Lukt het ook met behulp van een lactatiedeskundige niet om borstvoeding te geven en raak je daar gefrustreerd van? Of merk je dat het geven van borstvoeding lichamelijk of geestelijk veel van je vraagt? Dan is het misschien beter om te stoppen met het geven van borstvoeding.

In deze video vertelt Naomi over haar ervaring met borstvoeding geven en waarom zij hiermee stopte.

Wil je stoppen met borstvoeding geven? Bouw dan rustig af. Te snel stoppen vergroot de kans op een borstontsteking. Hoe snel je kan afbouwen hangt af van je melkproductie. Meestal duurt dit zo’n 2 tot 4 weken. Wil je in één keer stoppen? Kolf dan tot je melkproductie voldoende is afgebouwd. Zo pak je het aan:

• 1. Kies een voedingsmoment waarop je niet langer borstvoeding geeft. Afhankelijk van de leeftijd van je baby kan je hem of haar op dat moment in plaats van borstvoeding, flesvoeding of vast voedsel geven.
• 2. Wacht met het vervangen van een tweede voedingsmoment tot je borsten soepel aanvoelen. Dit kan ongeveer een week duren. Het afbouwen van de eerste voeding duurt vaak het langst. Let op: het is beter om niet 2 opeenvolgende voedingsmomenten achter elkaar te vervangen. Hierdoor kunnen je borsten namelijk te vol en verstopt raken.
• 3. Bij het afbouwen van borstvoeding kan je gedurende 3 à 4 dagen op een bepaald tijdstip de spanning van je borsten wegnemen door kort te kolven. Zo begrijpen je borsten dat ze op dat tijdstip geen melk meer hoeven aan te maken.
• 4. Kies een volgend voedingsmoment en herhaal deze stappen tot je helemaal geen borstvoeding meer geeft.