Menstruatie

Menstruatie is een maandelijks terugkerende bloeding van het baarmoederslijmvlies. De meeste vrouwen worden ongesteld tussen hun 11e en 15e, maar de eerste menstruatie kan ook eerder of later plaatsvinden. De laatste menstruatie (menopauze) vindt bij de meeste vrouwen plaats tussen hun 40e en 60e jaar. Dit verschilt per persoon. Menstruatie is een natuurlijk proces waarin het baarmoederslijmvlies wordt afgestoten als er geen zwangerschap heeft plaatsgevonden. Het duurt gemiddeld 4 tot 7 dagen. Gedurende deze periode verlies je bloed, maar de hoeveelheid kan variëren van vrouw tot vrouw.

De menstruatiecyclus is de periode van de eerste dag van je menstruatie tot en met de laatste dag van je cyclus, de dag voordat je volgende menstruatie begint. Een regelmatige menstruatiecyclus duurt gemiddeld zo’n 28 dagen, maar dit kan variëren van 21 tot 35 dagen. De cyclus bestaat uit vier fasen: de menstruatiefase, de folliculaire fase, de ovulatiefase en de luteale fase.

Wat deze fasen van de menstruatiecyclus precies inhouden leggen we je hieronder uit.

Fase 1: de menstruatiefase

De menstruatiefase begint op de eerste dag dat je ongesteld bent. Je oestrogeen- en progesteronniveau zijn in deze fase het laagst. In deze fase zorgt je lichaam ervoor dat de onbevruchte eicel en het baarmoederslijmvlies via je menstruatiebloed je lichaam verlaten.

Fase 2: de folliculaire fase

Deze fase is de eerste helft van je cyclus en overlapt een week met je menstruatie. In deze fase stijgt je oestrogeenniveau, waardoor het baarmoederslijmvlies dikker wordt. Je hersenen sturen een signaal naar je eierstokken om follikels te laten groeien. Eén van deze follikels wordt dominant en bevat een eicel. Ook kan je in deze fase merken dat je meer zin hebt in seks.

Fase 3: de ovulatiefase

Rond de 14e dag vóór je menstruatie barst de dominante follikel open en laat deze een eicel los. Dit noemen we de eisprong of ovulatie. Je ovulatie wordt veroorzaakt door een stijgend oestrogeenniveau. De eicel reist in deze fase van je eierstok naar je baarmoeder. Tijdens en vlak na je eisprong ben je het meest vruchtbaar, wat betekent dat de kans op zwangerschap het grootst is.

Wil je graag zwanger worden en vraag je je af wanneer je ovuleert? Dan kan je daarop testen. In dit artikel lees je alles wat je moet weten over ovulatietesten.

Fase 4: luteale fase

De laatste twee weken van je menstruatiecyclus vormen de luteale fase, die een week overlapt met de ovulatiefase. Na de eisprong kan een eicel 24 uur overleven in je baarmoeder. Ondertussen produceert je lichaam oestrogeen en progesteron om je baarmoederslijmvlies geschikt te maken voor innesteling. Als de eicel niet bevrucht wordt, daalt het hormoonniveau weer en wordt het baarmoederslijmvlies afgestoten, wat resulteert in menstruatie.

Liever zien hoe je cyclus in elkaar zit? Jeanet legt het je uit in onderstaande video.

Sommige vrouwen ervaren een onregelmatige cyclus, waarbij de menstruatie bijvoorbeeld eerder of later komt dan normaal. Dit kan te maken hebben met verschillende factoren. Je leest hier meer over in ons artikel over onregelmatige ongesteldheid. Als je cyclus vaker onregelmatig is of je menstruatie plotseling verandert, kan het nuttig zijn om dit met je huisarts te bespreken.

De meeste meisjes worden op 11- of 12-jarige leeftijd ongesteld. De meeste meisjes worden voor het eerst ongesteld als ze 11 of 12 jaar oud zijn. Soms gebeurt dit al vanaf 9 jaar, en bij anderen pas rond hun 15e. Dit is helemaal normaal en verschilt per persoon. Dingen zoals je genen, voeding en gezondheid spelen hierbij een rol. Je leest hier meer over de eerste keer ongesteld.

Voor en tijdens je menstruatie kun je last hebben van vervelende klachten, zoals:

• buikpijn en krampen
• hoofdpijn
• rugpijn
• vermoeidheid
• prikkelbaarheid
• duizeligheid
• pijnlijke borsten
• maagdarmklachten (misselijkheid, diarree, overgeven of een opgeblazen gevoel)

Bloed je hevig tijdens je menstruatie? Dit kan verschillende oorzaken hebben. Bij overmatige menstruatie of langdurige klachten is het belangrijk om je huisarts te raadplegen voor een juiste diagnose en behandeling.

1. Neem rust

Menstruatiepijn kan vermoeiend zijn. Doe het daarom wat rustiger aan tijdens je menstruatie. Luister naar je lichaam en neem rust als je voelt dat je dat nodig hebt.

2. Neem een warm bad of warme douche

Menstruatiepijn? Laat het bad vollopen of neem een douche. Warmte verlicht de pijn en helpt je spieren te ontspannen. Tip: een warme kruik kan ook helpen.

3. Neem een pijnstiller

Heb je veel last van menstruatiepijn? Dan kan je ook een pijnstiller nemen. Je kan kiezen voor paracetamol* ibuprofen*/** of naproxen*/***.

Tijdens de menstruatie merken veel vrouwen dat hun gewicht tijdelijk wat kan schommelen. Dit kan komen door hormonale veranderingen tijdens de cyclus, zoals een stijging van oestrogeen en progesteron in de dagen vóór de menstruatie. Deze hormonen kunnen ervoor zorgen dat het lichaam meer vocht vasthoudt, wat kan leiden tot een licht opgeblazen gevoel of een tijdelijke gewichtstoename. Daarnaast kan de eetlust toenemen, waardoor er meer trek ontstaat in zoete of zoute snacks. Dit is een normaal verschijnsel en verschilt per persoon. Gezonde keuzes maken, zoals fruit, volkoren producten en voldoende water drinken, kan helpen om je lichaam tijdens deze periode goed te ondersteunen.

Soms wil je je menstruatie uitstellen of opwekken, bijvoorbeeld voor een vakantie of een speciale gelegenheid. Het is belangrijk om dit altijd eerst met je huisarts te bespreken voordat je besluit om je menstruatie uit te stellen.

De hoeveelheid bloed die je verliest tijdens je menstruatie kan variëren, maar het gemiddelde verlies ligt tussen de 30-80 ml per cyclus. Je verliest het meeste bloed tijdens de eerste 3 dagen. Het is normaal dat de hoeveelheid van maand tot maand een beetje verschilt. Maar als je merkt dat je veel meer bloed verliest, is het goed om dit te bespreken met je huisarts.

Word je niet ongesteld, terwijl je dat wel had moeten zijn? Het uitblijven van de menstruatie kan te maken hebben met:

• zwangerschap
• borstvoeding
• de overgang
• gebruik van bepaalde medicijnen
• gebruik van bepaalde anticonceptiemiddelen, bijvoorbeeld de pil, de prikpil of het hormoonspiraaltje
• spanning
• lichamelijke belasting, bijvoorbeeld zeer intensief sporten, eetproblemen, afvallen of ondergewicht

Als je een normale menstruatie hebt, hoef je niet naar de huisarts. Ook als je last hebt van menstruatieklachten, is dat niet nodig. Het is wél verstandig om een afspraak te maken met je huisarts als:

• je menstruatie uitblijft en je weet niet waarom
• je zoveel ongesteldheidsklachten hebt dat je je dagelijkse bezigheden niet meer kan uitvoeren
• je plots veel meer bloed verliest dan normaal
• je plots veel meer menstruatiepijn hebt dan normaal
• je een andere soort menstruatiepijn hebt dan normaal

Ben je op zoek naar een duurzaam alternatief voor tampons of maandverband? Een menstruatie cup kan een goed alternatief zijn. Deze herbruikbare cup vangt het menstruatiebloed op en is ideaal voor vrouwen die zich zorgen maken over afval. Je kan hier meer lezen over de maten van menstruatiecups.

*Dit is een geneesmiddel, lees voor gebruik de bijsluiter.

** Niet gebruiken bij:

• Maag- of darmzweren of als je ooit een bloeding in de maag of darmen hebt gehad door medicijnen zoals ibuprofen.
• Ernstige hartproblemen, zoals hartfalen of een recente hartaanval.
• Ernstige lever- of nierproblemen.
• Bloedingsproblemen of als je medicijnen gebruikt die het bloed verdunnen.
• Tijdens de laatste 3 maanden van de zwangerschap.
• Astma als je eerder ademhalingsproblemen hebt gehad na het nemen van NSAID's zoals ibuprofen.

*** Niet gebruiken bij:

• Maag- of darmproblemen: Zoals zweren, een geschiedenis van maag- of darmbloedingen, of als je ooit ernstige maagproblemen hebt gehad door andere pijnstillers.
• Ernstige hartproblemen: Bijvoorbeeld als je recent een hartaanval hebt gehad of ernstig hartfalen hebt.
• Lever- of nierproblemen: Als je ernstige stoornissen in de werking van je lever of nieren hebt.
• Bloedingsproblemen: Als je een verhoogde kans hebt op bloedingen of als je bloedverdunners gebruikt.
• Zwangerschap in de laatste 3 maanden.
• Astma: Als je eerder ademhalingsproblemen hebt gehad door pijnstillers zoals naproxen of andere NSAID's.
• Onverklaarde bloeding of bloedziekten.

Disclaimer: Deze blog is alleen bedoeld om nuttige informatie te geven aan onze klanten. De informatie in deze blog heeft geen therapeutische of diagnostische waarde en is niet bedoeld als vervanging voor het advies van een arts, specialist of andere professional. Heb je medische vragen? Bespreek die dan met je huisarts.