Wat is kinkhoest?
Kinkhoest is een luchtweginfectie die wordt veroorzaakt door de bacterie bordetella pertussis. Deze ziekte is zeer besmettelijk gedurende de eerste drie tot vier weken. In tijden dat er nog niet tegen kinkhoest gevaccineerd kon worden, was het een belangrijke doodsoorzaak. Daarom is kinkhoest sinds 1952 in het Rijksvaccinatieprogramma opgenomen. Na het invoeren van het vaccin is het aantal kinkhoestgevallen met 99 procent afgenomen. Na 1970 begon de ziekte weer vaker voor te komen. In Nederland kwam de afgelopen jaren een aantal epidemieën voor, onder andere in het jaar 2001. Elke drie tot vier jaar doemt de ziekte weer op. De meeste gevallen komen voor tussen juli en oktober.
Hoe kan kinkhoest voorkomen worden?
In tegenstelling tot wat veel mensen denken, kan kinkhoest ook voorkomen bij mensen die zijn ingeënt. Meestal zijn de ziekteverschijnselen dan milder. Het is een ziekte die bij, vooral jonge, kinderen voor vervelende complicaties kan zorgen. Moeders dragen geen bescherming over op hun kinderen, daarom komt ongeveer één op de drie gevallen voor bij kinderen jonger dan zes maanden.
Symptomen kinkhoest
De tijd tussen de besmetting en het begin van de kinkhoest is meestal zeven tot tien dagen. Verschijnselen waarmee kinkhoest begint zijn:
- verschijnselen die lijken op een verkoudheid
- meestal geen of slechts lichte koorts
- hoestbuien die geleidelijk heftiger worden
- een loopneus
- de eetlust wordt minder
De volgende fase
Kenmerkend is echter de volgende fase die één tot acht weken duurt. Verschijnselen die optreden in deze fase zijn:
- hoestbuien treden in aanvallen op
- de hoestbuien treden vooral op bij het voeden en bij inspanning
- meestal tientallen keren achter elkaar hoesten en steeds benauwder worden
- heftige, gierende inademingen tussen de hoestbuien door. Dit werd vroeger 'kinken' genoemd, vandaar de naam kinkhoest
- buiten adem raken door het hoesten
- nauwelijks lucht krijgen en blauw aanlopen
- de hoestbui eindigt vaak met braken of het opgeven van slijm
Het gierend inademen komt het meeste voor bij kinderen tussen de zes maanden en vijf jaar. Onder de zes maanden komen de gierende inademingen vrijwel niet voor. Ook komt dat bijna nooit voor bij oudere gevaccineerde kinderen of volwassenen. Kinkhoest komt vaker voor bij meisjes dan en vooral bij kinderen onder de zes jaar.
Hoe ontstaat kinkhoest?
Kinkhoest ontstaat door het inademen van de bacterie bordetella pertussis. De ziekte is zeer besmettelijk. In de eerste drie tot vier weken na de infectie kan de patiënt anderen besmetten. Besmetting met kinkhoest vindt plaats via druppeltjes in de lucht. Bij hoesten, praten of niezen komen kleine druppeltjes met de bacterie in de lucht vrij, die door mensen in de omgeving ingeademd kunnen worden. Omdat kinkhoest in de eerste twee weken na de besmetting lijkt op een gewone verkoudheid, is besmetting vaak moeilijk te voorkomen.
Is het ernstig en wat kun je verwachten?
Kinkhoest kan in sommige gevallen tot complicaties leiden, met name bij kinderen onder de zes maanden. Complicaties kunnen zijn:
- longontsteking
- uitdroging
Hoe zit het bij kinderen jonger dan drie maanden?
Bij kinderen onder de drie maanden, komen periodes met ademstilstand nogal eens voor. Hele jonge kinderen hebben soms kinkhoest zonder hoestbuien. Zij kunnen vooral last hebben van ademstops (apneu). Uit onderzoek blijkt dat een jong kind dat nog niet is ingeënt en kinkhoest krijgt, een kans heeft van 1 op 100, daaraan te overlijden. Nadat de koorts en de zware verkoudheidsverschijnselen zijn verdwenen, kunnen de hoestbuien nog maanden aanhouden.
Wanneer moet je naar de huisarts?
Kinkhoest is zeer besmettelijk en kan soms tot complicaties (bijkomende klachten) leiden. Het is daarom verstandig om contact op te nemen met de huisarts, als je denkt dat sprake kan zijn van kinkhoest. Dit geldt zeker als het gaat om een kind dat jonger is dan drie jaar. De huisarts schrijft in sommige gevallen een antibioticum voor. Een antibioticum is zinvol als er binnen een maand na het begin van de kinkhoest mee wordt begonnen. De ziekte kan daardoor milder verlopen. Verder is nog niet genoeg onderzoek gedaan om te weten hoe het hoesten tijdens kinkhoest het beste kan worden bestreden.
Wat kun je zelf aan kinkhoest doen?
De verschijnselen van kinkhoest lijken in het begin vaak op een beginnende verkoudheid. De klachten kun je soms verzachten door het gebruik van paracetamol. Het is aan te raden in ieder geval veel te drinken en inspanning te vermijden. Bij het ontstaan van de typische hoestaanvallen is het raadzaam contact op te nemen met de huisarts.
Algemene adviezen en voorzorgsmaatregelen
In principe worden alle kinderen in Nederland in hun eerste levensjaar ingeënt tegen kinkhoest (DKTP-prik). Dit vaccin garandeert echter geen volledige bescherming. Eén prik geeft vaak weinig bescherming, vooral bij jonge kinderen, en zij worden juist het meest ziek. De volledige immuniteit na vaccinatie duurt ongeveer drie jaar en neemt daarna snel af. Na twaalf jaar is er geen bescherming meer.
Advies Nederlandse Vereniging van Kindergeneeskunde
De Nederlandse Vereniging van Kindergeneeskunde adviseert om alle kinderen te vaccineren, omdat niet-vaccineren een onverantwoord hoog risico met zich meebrengt. Immers de kans op ernstige gevolgen van de ziekte is vele malen groter dan de kans op bijwerkingen van het vaccin. Het behandelen met antibiotica van mensen die in contact geweest zijn met de patiënt, wordt aanbevolen voor de huisgenoten en kinderen waar intensief contact mee is geweest, bijvoorbeeld op het dagverblijf. Er zijn steeds meer landen die adviseren dat je een recente kinkhoestvaccinatie heeft wanneer je op bezoek gaat bij een zwangere. Laat je daarover informeren voordat je op reis gaat.
Heb je een vraag of wil je persoonlijk advies? Kom dan langs in de dichtstbijzijnde Etos winkel. Wat je vraag ook is, we staan voor je klaar.
