Borstonderzoek: zo kun jij je borst- en onderzoeken

Wat is borstonderzoek?

Als je in Nederland woont, ontvang je voor het eerst een uitnodiging voor een landelijk borstonderzoek als je tussen de 49 en 52 jaar oud bent. Dit is een vrijwillig bevolkingsonderzoek dat elke twee jaar plaatsvindt en waar je borsten goed gecontroleerd worden. Maar ook tussen deze controles in én als je jonger bent, is het belangrijk om je borsten te onderzoeken. Dit kun je zelf doen.

Waarom moet je zelf je borsten onderzoeken?

Door je borsten regelmatig te observeren en controleren, leer je hoe ze er normaal gesproken uitzien. Als er dan sprake is van veranderingen in je borst, merk je die sneller op. Er zijn namelijk veel meer symptomen van borstkanker dan alleen het bekende knobbeltje. Door je borsten regelmatig te controleren, kun je afwijkingen die op borstkanker kunnen duiden in een vroeg stadium herkennen. En dat is belangrijk, want in Nederland krijgt 1 op de 7 vrouwen borstkanker. Als je een symptoom van borstkanker vroeg signaleert, kan verder onderzoek snel plaatsvinden. Dit komt de behandeling van eventuele borstkanker ten goede.

Wat als je veranderingen in je borst opmerkt?

Wanneer je veranderingen opmerkt, zoals een knobbeltje of bobbel, hoef je je niet meteen zorgen te maken. Dit hoeft niet meteen borstkanker te zijn. Je borsten kunnen er namelijk ook wat anders uitzien of aanvoelen door bijvoorbeeld je menstruatiecyclus of een zwangerschap. Zo kun je tijdens je menstruatie merken dat je borsten er anders uitzien of pijnlijker of gevoeliger zijn. Over het algemeen zijn dit normale en onschuldige veranderingen door hormonale schommelingen. Maar het is goed om alert te blijven. Juist door je borsten met regelmaat te bekijken, zie je sneller of veranderingen anders zijn dan eerder. Zie of voel je iets vreemds of twijfel je over een knobbeltje in je borst? Ga dan altijd even langs je huisarts.

Hoe onderzoek je zelf je borsten?

Borstonderzoek bij jezelf kun je het beste doen door te kijken. Veel signalen van borstkanker kun je namelijk alleen zien, en niet voelen. Voelen mag natuurlijk wel: zo leer je je borsten alleen maar beter kennen.

Borstonderzoek door te kijken

Je borsten onderzoeken door te kijken kun je makkelijk en regelmatig zelf doen. Ga voor de spiegel staan met je armen ontspannen langs je lichaam. Kijk goed naar je borsten. Hoe zien ze er normaal gesproken uit? Ontdek je een verandering ten opzichte van de vorige keer? Let goed op je huid, tepel en de vorm van je borst en kijk ook of je veranderingen of verdikkingen ziet bij je oksels. Neem rustig de tijd. Het kan een goed idee zijn om de kenmerken van je borsten ergens op te schrijven. Of maak een foto zodat je een goed referentiepunt hebt voor de volgende keer.

Borstonderzoek door te voelen

Hoewel goed naar je borsten kijken het belangrijkst is, kun je je borsten ook controleren door te voelen. Dit kan zittend, staand of liggend. Kies een houding waarbij je je kunt ontspannen. Doe dit in een ruimte waarin je je prettig voelt. Aan de hand van de volgende stappen kun je je borsten controleren:

• Verdeel in gedachten je borst in een cirkel met vier gelijkmatige taartstukken of zie de borst als een klok.
• Plaats je linkerhand op je rechterborst en plaats je rechterhand in de nek.
• Onderzoek nu de vier delen van je borst. Als je de borst als een klok ziet, begin je bijvoorbeeld bij het gedeelte tussen de 12 en de 3. Vervolgens ga je naar het gedeelte tussen de 3 en de 6, enzovoort.
• Onderzoek je borst door met je vlakke hand draaiende bewegingen te maken van de buitenkant van je borst naar je tepel. Houd hierbij een lichte druk aan. Ga rustig alle vier de ‘taartdelen’ van je borst af.
• Onderzoek met deze draaiende bewegingen ook de tepel. Trek vervolgens de tepel iets van het lichaam af om na te gaan of de tepel makkelijk meebeweegt. Deze moet makkelijk een beetje meegeven.
• Onderzoek tot slot met dezelfde draaiende bewegingen je oksel en het gebied tussen je oksel en je borst.
• Voer het onderzoek ook uit aan je andere borst.

Merk je dat er iets is veranderd of vertrouw je het niet? Neem dan contact op met je huisarts.

Welke symptomen kunnen duiden op borstkanker?

Merk je een verandering tijdens het controleren van je borsten? Dan is het altijd goed om alert te blijven. Dit zijn twaalf symptomen die kunnen wijzen op borstkanker:

1. een verharding of verdikking;
2. een deuk in de borst;
3. huiduitslag of een veranderende huid;
4. roodheid of warmte;
5. tepelvocht (waterig, melkachtig of soms wat bloederig);
6. kuiltjes of putjes;
7. een bobbel of bult op de borst;
8. een of meerdere opgezette aderen;
9. een ingetrokken tepel (tenzij je dit altijd hebt);
10. asymmetrie of een veranderende vorm of grootte;
11. een sinaasappelhuid (schilferig en bobbelig);
12. een knobbel in de borst.

Herken je een van deze signalen of twijfel je? Neem dan altijd even contact op met je huisarts. Hieronder zie je hoe de twaalf signalen eruit kunnen zien.

Bron: knowyourlemons.com

Hoe voelt een (kwaadaardig) knobbeltje in je borst?

Tijdens het voelen kun je van alles tegenkomen. Dan is het goed om het verschil tussen een klier en een knobbel te kunnen voelen. Zo zitten er lymfeknopen in je borst, die aanvoelen als zachte bonen. Ook kun je vet- en bindweefsel, ribben en melkkliertjes voelen. Melkklieren voelen aan als zachte erwten. Een knobbeltje in je borst dat kan duiden op borstkanker voelt anders, namelijk als een citroenpit: het is vaak hard en je kunt het niet wegduwen. Het is vaak een verdikking die stugger of harder is dan de rest van je borst. In de meeste gevallen doet een knobbeltje geen pijn.

Het belangrijkste is dat je jouw borsten goed leert kennen door ze vaak te bekijken of te voelen, zodat je weet wat normaal is voor jouw borsten. In 75% van de gevallen is er bij een knobbeltje niets aan de hand. Daarnaast is een harde knobbeltje of bobbel niet het enige teken van borstkanker. Merk je veranderingen of harde knobbeltjes op of twijfel je? Dan is het een goed idee om langs je huisarts te gaan.

Heb je pijnlijke borsten?

Heb je pijn aan je borst? Dit hoeft geen teken van borstkanker te zijn. Heb je pijn in je borsten voordat je ongesteld wordt, wacht dan je menstruatie af. Vaak gaat de pijn weer over nadat je ongesteld bent geweest. Houdt de pijn wel aan? Ga dan naar je huisarts. Dit hoeft niet meteen te duiden op borstkanker. Als je alléén pijn ervaart en geen andere signalen hebt van borstkanker, is het meestal iets anders en geen kanker. Maar het is belangrijk dat je bij aanhoudende pijn naar je huisarts gaat, zodat dit onderzocht kan worden.

Wat is het beste moment om zelf je borsten te onderzoeken?

Zelf je borsten onderzoeken bestaat dus uit twee onderdelen: kijken én voelen. Wanneer kun je dit nu het beste doen? Vanwege de menstruatiecyclus kun je dit het beste doen nadat je ongesteld bent geweest. Een week na je menstruatie zijn je borsten minder gezwollen. Ook zijn ze dan minder gevoelig en knobbelig. Daarom is dat een goed moment om borstonderzoek bij jezelf te doen.

Menstrueer je niet of niet meer na de overgang? Dan kun je je borsten controleren op elk gewenst moment.

Wat zijn de risicofactoren voor borstkanker?

Naast dat het goed is om regelmatig je borsten te controleren, is het goed om te weten welke risicofactoren er zijn bij borstkanker. Er zijn geen duidelijke oorzaken voor borstkanker. Je kunt het dus nooit helemaal voorkomen. Wel zijn er bepaalde risicofactoren:

• Je hebt erfelijke aanleg voor borstkanker. Erfelijkheid speelt een rol bij 5% tot 10% van de vrouwen met borstkanker.
• Je hebt al eerder een borstaandoening gehad.
• Je bent 50 jaar of ouder. Het risico op borstkanker neemt toe met de leeftijd en is het hoogst bij vrouwen boven de 50.
• Je beweegt erg weinig.
• Je rookt.
• Je drinkt veel alcohol. Je loopt al een groter risico op borstkanker bij één glas alcohol per dag.
• Je hebt overgewicht.
• Je gebruikt langdurig (2 tot 3 jaar) hormoonpreparaten tegen bijvoorbeeld overgangsklachten. Dit risico wordt minder als je stopt met het gebruik hiervan.
• Je hebt geen of weinig kinderen gekregen of kreeg je eerste kind op latere leeftijd.
• Je hebt kort of helemaal geen borstvoeding gegeven.
• Je slikt de anticonceptiepil. Tijdens het gebruik van de pil is het risico op borstkanker iets hoger. Dit neemt weer af als je stopt met de pil.
• Je kreeg je eerste menstruatie op jonge leeftijd.
• Je kwam op latere leeftijd in de overgang.

Er is geen verband gevonden tussen de grootte van borsten en het ontstaan van borstkanker. Voor het risico om borstkanker te ontwikkelen maakt het dus niet uit hoe groot je borsten zijn. Ook is het niet wetenschappelijk aangetoond dat deodorant en antitranspirant bijdragen aan het ontstaan van borstkanker. Vaak worden specifiek parabenen en aluminiumchloorhydraat genoemd. Er is wetenschappelijk geen verband aangetoond tussen het gebruik van deze ingrediënten en borstkanker. Tot slot is er ook geen verband gevonden tussen het gebruik van zonnebrand en het ontstaan van borstkanker. Het is juist aan te raden om altijd zonnebrandcrème te gebruiken omdat dit de kans op huidkanker verkleint.

Wanneer moet je contact opnemen met je huisarts?

Zodra je een afwijking of verandering in je borst herkent, is het belangrijk dat je direct contact opneemt met je huisarts. Verder onderzoek kan dan uitwijzen of er sprake is van een daadwerkelijke afwijking. In de volgende gevallen kun je contact opnemen met je huisarts:

• bij een verandering of één van de bovenstaande symptomen van borstkanker;
• als er in je familie veel borstkanker voorkomt;
• als je twijfelt.

Heb je een vraag of wil je persoonlijk advies? Kom dan langs in de dichtstbijzijnde Etos-winkel. Wat je vraag ook is, we helpen je verder.