Incontinentie uitgelegd: oorzaken, soorten én wat je zelf kan doen

Incontinentie betekent het ongewild verliezen van urine of ontlasting. Soms gaat het om een paar druppels urine, soms om grotere hoeveelheden. Wanneer iemand moeite heeft om ontlasting op te houden, spreken we van fecale incontinentie. Incontinentieklachten zijn veelvoorkomend bij zowel vrouwen als mannen en komt voor op elke leeftijd.

Er bestaan meerdere soorten incontinentie, afhankelijk van het type verlies en de oorzaak.

• Stress incontinentie: dit is urineverlies dat optreedt bij plotselinge druk op de blaas, bijvoorbeeld bij hoesten, lachen, sporten of tillen. Het ontstaat doordat de bekkenbodemspieren of de sluitspier van de blaas verzwakt zijn. Stress incontinentie komt vooral voor bij vrouwen, bijvoorbeeld na zwangerschap of bevalling, maar kan ook bij mannen voorkomen, bijvoorbeeld na een prostaatoperatie.
• Aandrang incontinentie (ook wel urgency incontinentie genoemd): shierbij ontstaat een plotselinge, sterke aandrang om te plassen, vaak met een ongewild verlies van urine voordat je de wc bereikt hebt. Het komt door een overactieve blaas of spontane samentrekkingen van de blaasspieren.
• Overloop incontinentie: dit type ontstaat wanneer je blaas niet volledig kan legen, waardoor kleine beetjes urine continu weglekken. Dit kan ontstaan door een verzwakte blaasspier, obstructie van de urinebuis, of neurologische aandoeningen. Het is meestal chronisch en kan zowel bij mannen als vrouwen voorkomen.
• Gemengde incontinentie: dit is een combinatie van stress incontinentie en aandrang incontinentie. Mensen met gemengde incontinentie ervaren zowel urineverlies bij inspanning als plotselinge aandrang. Het is 1 van de meest voorkomende vormen, vooral bij vrouwen.
• Functionele incontinentie: bij deze vorm is je blaasfunctie normaal, maar door lichamelijke of cognitieve beperkingen kan je de wc niet op tijd bereiken. Dit kan bijvoorbeeld optreden bij verminderde mobiliteit, neurologische aandoeningen of bij ouderen die snel moeten handelen maar dit fysiek niet kunnen.
• Incontinentie na bevalling: veel vrouwen ervaren tijdelijk urineverlies tijdens de zwangerschap of na de bevalling door verslapping van de bekkenbodemspieren. Dit kan zowel stress incontinentie als aandrang incontinentie veroorzaken.
• Fecale incontinentie: dit is het ongewild verliezen van ontlasting (incontinentie ontlasting). Het kan licht zijn (bijvoorbeeld vlekjes) of ernstiger, en wordt vaak veroorzaakt door een combinatie van verzwakte sluitspier of diarree. Fecale incontinentie kan voorkomen bij zowel mannen als vrouwen, op alle leeftijden, maar komt vaker voor bij ouderen.

Er zijn veel verschillende oorzaken van incontinentie. Wij zetten de meest voorkomende oorzaken voor je op een rij.

• Overgewicht en weinig beweging: extra gewicht kan de druk op je blaas en je bekkenbodemspieren verhogen. Hierdoor kan je lichaam minder goed reageren op plotselinge druk, waardoor urineverlies kan optreden. Regelmatige lichaamsbeweging helpt je algemene spierkracht, en dus ook die van je bekkenbodem.
• Voeding en dranken zoals koffie, alcohol en koolzuurhoudende dranken: deze dranken kunnen je blaas prikkelen en zorgen soms voor meer aandrang. Het kan handig zijn om bewust bij te houden welke dranken invloed hebben op je blaas.
• Leeftijd: naarmate je ouder wordt, kunnen je spieren en weefsels rondom je blaas verzwakken. Dit kan urine incontinentie veroorzaken, zowel bij mannen als vrouwen. Ouderen kunnen ook gevoeliger zijn voor neurologische veranderingen die invloed hebben op de controle over de blaas.
• Zwangerschap, bevalling en hormonale veranderingen: bij vrouwen kan zwangerschap de bekkenbodem belasten en de sluitspier tijdelijk verzwakken. Ook hormonale schommelingen tijdens de overgang kunnen bijdragen aan incontinentieklachten.
• Operaties aan de blaas, bekken of prostaat: ingrepen in deze gebieden kunnen invloed hebben op de sluitspier of zenuwen die de blaas controleren, waardoor tijdelijke of langdurige incontinentie kan ontstaan.
• Medicijngebruik: bepaalde medicijnen kunnen de werking van de blaas beïnvloeden, bijvoorbeeld door de urineproductie te verhogen of de spiercontrole te verminderen. 
• Neurologische aandoeningen: deze aandoeningen kunnen de signalen tussen de hersenen en de blaas verstoren, wat kan zorgen voor ongewild urineverlies of moeite met het ophouden van ontlasting.
• Ongetrainde blaas door te vaak plassen: als iemand regelmatig vóór de aandrang naar het toilet gaat, kan de blaas minder goed leren hoeveel urine hij kan bevatten. Dit kan bijdragen aan een gevoeliger blaas én vaker urineverlies.

Incontinentie bij vrouwen

Bij vrouwen komt incontinentie vaak voor door factoren zoals zwangerschap, bevalling of hormonale veranderingen. Stress incontinentie en urgency incontinentie zijn de meest voorkomende vormen bij vrouwen, maar meerdere soorten kunnen tegelijk voorkomen.

Incontinentie bij mannen

Bij mannen kan incontinentie ontstaan door bijvoorbeeld prostaatproblemen, urineweginfecties of neurologische aandoeningen. Over het algemeen komt incontinentie minder vaak voor bij mannen dan bij vrouwen, maar het kan op elke leeftijd optreden.

Tegenwoordig vind je veel incontinentiemateriaal wat je dagelijks kan gebruiken bij incontinentie. Dit helpt om ongemakken zo veel mogelijk te beperken en het leven wat makkelijker te maken!

• Incontinentie ondergoed: discreet en comfortabel voor dagelijks gebruik. Dit ondergoed is vaak wasbaar, waardoor ze duurzaam zijn en je ze meerdere keren kan gebruiken. Ze zijn ideaal voor lichte tot matige urine-incontinentie, geven zekerheid en zijn vaak gemaakt van ademend materiaal, zodat je je de hele dag fijn én droog voelt. Voor mensen met zwaarder urineverlies zijn er speciale varianten die extra absorberen.
• Incontinentie broekjes: speciaal ontwikkeld voor extra zekerheid bij urineverlies, geschikt voor zowel vrouwen als mannen. Deze fijne broekjes zijn makkelijk aan en uit te trekken en vaak herbruikbaar of wegwerp, afhankelijk van wat jij fijn vindt. Incontinentie broekjes voor ouderen zijn bijvoorbeeld ontworpen voor extra comfort en pasvorm bij ouderen die langer zitten of liggen.
• Incontinentie luiers voor volwassenen: vooral handig bij zwaardere incontinentie klachten of voor mensen die een langere tijd onderweg zijn of in bed liggen. Ze geven maximale bescherming en zekerheid. Ze zijn verkrijgbaar in zowel wegwerp als wasbare vorm voor duurzaam gebruik.
• Incontinentie verband en inlegkruisjes: geschikt voor lichte tot matige incontinentie klachten, bijvoorbeeld als je af en toe een paar druppels urine verliest. Het is makkelijk in gebruik, absorbeert vocht én houdt je huid droog, waardoor het comfortabel blijft.
• Incontinentie hoeslaken: beschermt je matras tegen vocht en voorkomt doorlekken tijdens de nacht. Ideaal voor mensen die ’s nachts vaker moeten plassen of bij bedlegerige patiënten. Daarnaast zijn ze makkelijk te wassen op hoge temperatuur voor extra hygiëne.
• Incontinentie matjes en matrasbeschermer: beschermen meubels, stoelen en bedden tegen doorlekken met extra matjes of een matrasbeschermer. Matjes zijn handig voor tijdelijk gebruik, bijvoorbeeld op een stoel of in de auto. Matrasbeschermers zijn ideaal voor thuis, omdat ze je matras beschermen tegen vocht én makkelijk gewassen kunnen worden.

Tip van Etos: voor het kiezen van het beste incontinentie ondergoed is het belangrijk om de juiste absorptie én pasvorm te kiezen.

Urineverlies kan vervelend zijn, maar onderstaande tips maken vaak al een groot verschil én geven je direct wat meer vertrouwen!

• Bekkenbodemoefeningen: versterk je spieren rondom je blaas voor betere controle: een bekkenfysiotherapeut kan je hierbij goed ondersteunen.
• Gezond gewicht: minder druk op je blaas helpt urineverlies te verminderen.
• Beperk prikkelende dranken: minder cafeïne en alcohol voorkomt extra blaasirritatie.
• Blijf actief: regelmatig bewegen ondersteunt je algehele gezondheid en daarmee je blaasfunctie.
• Voldoende drinken: te weinig drinken kan je blaas gevoeliger maken: drink elke dag minimaal 1,5 tot 2 liter water.
• Incontinentiemateriaal: geeft meer zekerheid én comfort in je dagelijks leven.

Met deze tips kan je vaak zelf al verschil merken én een extra boost geven aan je zelfvertrouwen!

Het is verstandig om contact op te nemen met je huisarts als je regelmatig last hebt van ongewild urineverlies of ontlastingsverlies. Samen met je huisarts kan je ontdekken welke aanpak of behandeling jou het meeste vertrouwen en vrijheid teruggeeft.

Het kan handig zijn om een dagboek bij te houden, waarin je noteert wanneer je aandrang voelt, wanneer urine of ontlasting ontsnapt, en hoe vaak je naar het toilet gaat. Deze informatie helpt de huisarts om een duidelijker beeld te krijgen van jouw situatie.

Veelgestelde vragen over incontinentie

Is incontinentie alleen een probleem bij ouderen?

Nee, incontinentie kan op elke leeftijd voorkomen. Vrouwen kunnen bijvoorbeeld na zwangerschap of tijdens de overgang klachten ervaren, terwijl mannen het bijvoorbeeld na prostaatoperaties kunnen krijgen. Ook jonge mensen kunnen er mee te maken krijgen.

Wat te doen bij incontinentie met ontlasting (fecale incontinentie)?

Bij fecale incontinentie is het belangrijk om je klachten te bespreken met je huisarts. Incontinentiemateriaal zoals verband of ondergoed kan je extra ondersteunen in het dagelijks leven.

Kan incontinentie plotseling ontstaan, of ontwikkelt het zich meestal langzaam?

Incontinentie kan zowel geleidelijk als ineens ontstaan. De oorzaak bepaalt vaak het verloop: bijvoorbeeld een operatie aan de prostaat kan plotseling leiden tot urineverlies, terwijl bekkenbodemverzwakking na zwangerschap vaak geleidelijk ontstaat.

Disclaimer: deze blog is alleen bedoeld om nuttige informatie te geven aan onze klanten. De informatie in deze blog heeft geen therapeutische of diagnostische waarde en is niet bedoeld als vervanging voor het advies van een arts, specialist of andere professional. Heb je medische vragen? Bespreek die dan met je huisarts.