Winderigheid

Wat is winderigheid?

Er is sprake van winderigheid of flatulentie als je bovengemiddeld vaak winden laat. Winden laten is heel menselijk. Gemiddeld laten mensen namelijk (bewust of onbewust) zo’n 12 tot 25 winden per dag. In totaal ontsnapt er dan 0,5-2 liter gas. Wist je dat het grootste deel van dat gas reukloos is? Slechts 1% hiervan veroorzaakt een onaangename geur, onder andere door zwavelwaterstof. Winderigheid wordt pas een probleem wanneer jij of je omgeving er last van heeft.

Wat zijn oorzaken van winderigheid?

Winderigheid kan veroorzaakt worden door:

• Overmatig inslikken van lucht (aerofagie)
• Gebruik van bepaalde voedingsmiddelen
• Bepaalde eetgewoontes
• Onevenwichtig voedingspatroon
• Verstopping (obstipatie)
• Prikkelbare-darmsyndroom
• Tekort aan enzymen (lactasedeficiëntie)
• Chronische darmaandoening (zoals de ziekte van Crohn)
• Eerdere darmoperaties
• Angst en stress
• Recente bevalling
• Ouderdom
• Medicijngebruik

Areofagie

Aerofagie betekent letterlijk ‘lucht inslikken’. Omdat iedereen wel vaker wat lucht inslikt en dit een normaal proces is, wordt met de term aerofagie eigenlijk het overmatig inslikken van lucht bedoeld. De volgende factoren kunnen ertoe leiden dat je te veel lucht inslikt:

• Kauwen op kauwgom
• Kauwen op het uiteinde van een pen
• Roken (sigaren, sigaretten en met name een pijp)
• Door een rietje drinken
• Hete vloeistof (koffie, thee, soep) opslurpen

Gebruik van bepaalde voedingsmiddelen

Er zijn veel voedingsmiddelen die kunnen leiden tot een vergrote hoeveelheid gas in het maagdarmkanaal. Bekende voorbeelden zijn:

• Koolzuurhoudende dranken
• Peulvruchten
• Ui, knoflook, prei, paprika en rauwkost
• Verschillende koolsoorten (bijvoorbeeld witte kool, broccoli en spruitjes)
• Verschillende fruitsoorten (bijvoorbeeld appels)
• Vers brood, verse slagroom, bavarois en opgeklopt eiwit
• ‘Light’ producten

Eetgewoontes

Bepaalde eetgewoontes kunnen leiden tot winderigheid:

• Niet goed kauwen
• Gulzig eten
• Een eenzijdig voedingspatroon

Verstopping (obstipatie)

Wanneer je last hebt van obstipatie, hoopt het gas in je darmen zich op. Op een bepaald moment is deze druk zo hoog, dat het gas wel kan ontsnappen.

Prikkelbare darm

Het prikkelbare-darmsyndroom is een vervelende aandoening waar veel mensen last van hebben. Het syndroom kan leiden tot overmatige winderigheid. Lees meer in ons artikel over prikkelbare darm.

Tekort aan enzymen (lactasedeficiëntie)

In sommige gevallen wordt winderigheid veroorzaakt door het tekort aan het enzym lactase. Lactase is een eiwit dat de vertering van melksuiker (lactose) in de darmen bevordert. Lactose is aanwezig in alle zuivelproducten (met uitzondering van kaas, yoghurt en boter) aanwezig.

Bij mensen die geen of te weinig lactase aanmaken, komt lactose onverteerd in de dikke darm terecht, waar het vervolgens vergist door de daar aanwezige bacteriën. Hierbij wordt veel gas gevormd dat het lichaam met name als winden verlaat.

Ongeveer vijf procent van de Nederlanders maakt te weinig lactase aan.

Chronische darmaandoening

Winderigheid kan ook voorkomen bij chronische darmaandoeningen, zoals de ziekte van Crohn. De ziekte van Crohn gaat altijd gepaard met andere klachten en het symptoom winderigheid staat nooit op de voorgrond. Als je dus alleen last hebt van winderigheid, is de kans dat je ziekte van Crohn hebt dus niet of nauwelijks aanwezig. Twijfel je? Neem dan altijd even contact op met je huisarts.

Eerdere darmoperaties

Wanneer je in het verleden een darmoperatie hebt ondergaan, kun je meer last hebben van winderigheid. Na een operatie waarbij bijvoorbeeld een deel van de dunne darm is verwijderd, is de tijd dat voedsel in je spijsverteringskanaal aanwezig is, korter. Koolhydraten kunnen daardoor iets minder goed worden verteerd en komen net als suikers, zoetstoffen en lactase onverteerd in je dikke darm terecht, waar ze worden vergist en er gas vrijkomt.

Angst en stress

Angst- en spanningsklachten hebben vaak tot gevolg dat je onbewust wat meer lucht inslikt doordat je sneller gaat ademen.

Recente bevalling

Wanneer je recent bent bevallen, kun je wat meer last hebben van winderigheid. Met name het inhouden van winden is dan moeilijk. Dit komt doordat tijdens de bevalling de spieren en zenuwen in je anus zijn opgerekt. Oefeningen die de bekkenbodemspieren trainen, kunnen je spieren weer verstevigen, waardoor de klachten verdwijnen. Soms zijn de zenuwen rondom je anus tijdens de bevalling beschadigd geraakt. In dat geval kan de winderigheid worden worden verminderd door middel van een operatie.

Ouderdom

Wanneer je ouder wordt, verlopen de processen in je lichaam minder efficiënt. Zo worden er onder andere minder spijsverteringssappen geproduceerd en worden voedingsmiddelen dus minder goed verteerd. Dit leidt ertoe dat er meer onverteerde koolhydraten in je dikke darm terechtkomen, die door de daar actieve bacteriën worden vergist en er gas vrijkomt.

Ook kunnen je sluitspieren naarmate je ouder wordt wat slapper worden, waardoor je winden moeilijker kunt ophouden.

Medicijngebruik

Een aantal geneesmiddelen kunnen winderigheid als bijwerking hebben. Lees daarom altijd even de bijsluiter als je medicijnen gebruikt en last hebt van winderigheid. De bekendste zijn:

• Lactulose: dit is een geneesmiddel dat wordt voorgeschreven bij verstopping. Lactulose is een onverteerbaar koolhydraat dat voor een deel in de dikke darm wordt vergist, waarbij gas ontstaat.
• Ascarbose: dit middel wordt gebruikt bij suikerziekte en bevat eveneens een grote hoeveelheid onverteerbaar koolhydraat.

Is winderigheid ernstig?

Winderigheid heeft in de meeste gevallen een onschuldige oorzaak. Vaak kun je door een aantal veranderingen in met name je voedingspatroon de winderigheid zelf verhelpen. Vergeet niet dat regelmatig winden (zo’n 25 keer per dag) heel normaal is!

Wanneer moet ik met winderigheid naar de huisarts?

Als je alleen last hebt van winderigheid, hoef je in principe niet naar de huisarts. Ook in combinatie met een rommelende buik en veel boeren is een huisartsbezoek niet nodig. Maak bij twijfel of als je een van onderstaande situaties op jou van toepassing is, wel een afspraak bij je huisarts:

• Je bent in korte tijd ongewild veel afgevallen.
• Je hebt last van bloed bij de ontlasting.
• Je ontlasting is een aantal keer bijna wit van kleur.
• Je ontlasting spoelt erg moeilijk weg in het toilet.
• Je eigen maatregelen leiden niet tot vermindering van de winderigheid.
• Je hebt veel last van verstopping (obstipatie).
• Je hebt heftige buikpijn.
• Je hebt andere klachten waarover je je zorgen maakt.

Oorzaak van winderigheid achterhalen

Neem je gewoontes en voedingspatroon eens onder de loep en probeer te achterhalen wat de oorzaak van je winderigheid is. Vaak kan een voedingsdagboek veel inzicht geven. Schrijf voor elke dag op wat je eet en welke activiteiten je onderneemt. Schrijf ook eventuele bijzonderheden op en geef aan in welke mate je last had van winderigheid. Vaak zie je na een poosje verband tussen bepaalde voedingsmiddelen, activiteiten en winderigheid.

Oorzaak van winderigheid aanpakken

Wanneer je de vermoedelijke oorzaak van je winderigheid hebt achterhaald, kun je maatregelen treffen om je klachten bij de kern aan te pakken. Afhankelijk van de vermoede oorzaak van de winderigheid, tref je andere maatregelen. We zetten de belangrijkste voor je op een rij:

• Overmatig inslikken van lucht (aerofagie): vaak is dit een gewoonte waar je je niet bewust van bent. Een fysiotherapeut kan je eventueel helpen je ademtechnieken te verbeteren. Ook stoppen met roken en minder kauwgom eten kunnen een groot verschil maken.
• Gebruik van bepaalde voedingsmiddelen: laat voedingsmiddelen die leiden tot gasvorming zoveel mogelijk achterwege. Kies voor andere groentesoorten, laat frisdrank staan en gebruik minder ‘light’ producten.
• Onevenwichtig voedingspatroon: probeer minder koolhydraatrijke voeding te eten. Een diëtist kan je hierbij helpen of lees ons artikel over een koolhydraatarm dieet.
• Verstopping (obstipatie): zorg ervoor dat je voldoende vezels eet, drink 1,5 tot 2 liter water per dag en beweeg voldoende. Ga als je aandrang hebt zo snel mogelijk naar het toilet en eet op regelmatige tijden.
• Prikkelbare darm: als je last hebt van prikkelbare-darmsyndroom, dan is het extra belangrijk om gezond en gevarieerd te eten, voldoende water te drinken en voldoende te bewegen. Vaak kan het FODMAP-dieet, waarin voedingsproducten worden geëlimineerd en stuk voor stuk worden geherintroduceerd, ook ondersteuning bieden. Bij prikkelbare-darmsyndroom is het altijd raadzaam om te overleggen met een specialist.
• Angst en stress: probeer angst en stress zoveel mogelijk te vermijden. Als je vaak angstig of gespannen bent, is het raadzaam een afspraak te maken met je huisarts. Hij of zij kan medicatie voorschrijven of je naar een ondersteunende hulpverlener verwijzen.
• Recente bevalling: als je recent bent bevallen, kunnen oefeningen voor je bekkenbodemspieren de spieren rondom je anus weer verstevigen.

Algemene adviezen en voorzorgsmaatregelen

De belangrijkste manier om winderigheid te voorkomen, is het hanteren van een goed voedingspatroon. Eet daarom gevarieerd en verantwoord. Lees voor meer tips alles over voeding.

Algemene maatregelen

Je kunt niet alle oorzaken van winderigheid wegnemen. We worden bijvoorbeeld allemaal ouder en ook bij ouderdom speelt winderigheid vaak op. In deze gevallen zijn er een aantal algemene maatregelen die je kunt nemen om de winderigheid te verminderen.

• Probeer winden zo min mogelijk op te houden.
• Er wordt gezegd dat kruiden zoals anijs, koriander, venkel, kummel en komijn winderigheid zouden kunnen verlichten. Je kunt hiermee experimenteren door de kruiden aan maaltijden toe te voegen. Gebruik van speciale kruidentabletten wordt afgeraden.
• Bij Etos kun je verschillende geneesmiddelen kopen die winderigheid zouden kunnen verminderen. Lees voor gebruik altijd de bijsluiter.
• Zorg voor voldoende lichaamsbeweging! Elke dag minimaal een half uur bewegen, bevordert de werking van de darmen. Weten wat je kunt doen om meer te bewegen? Ga bijvoorbeeld lekker wandelen, begin met yoga of doe inspiratie op op onze pagina over bewegen!

Heb je een vraag of wil je persoonlijk advies? Kom dan langs in de dichtstbijzijnde Etos winkel. Wat je vraag ook is, we staan voor je klaar. 

In samenwerking met

Drs. A.A.H.H. Liedtke - van Eijck en Drs. L. Edelman (consulent)