Pigmentvlekken kind

Pigmentvlekken komen in verschillende vormen en maten voor. Hoe ontstaan pigmentvlekken? En kun je er zelf iets aan doen? In dit artikel lees je alles over pigmentvlekken bij kinderen.

Wat zijn pigmentvlekken?

De normale kleur van de huid wordt voornamelijk bepaald door het pigment melanine, dat door bepaalde huidcellen wordt geproduceerd. Het pigment verspreidt zich tussen de andere cellen en bevindt zich in de bovenste huidlaag. Het pigment is donkerbruin van kleur. Zonder pigment zou de huid er vaalwit uitzien met paarse verkleuringen, veroorzaakt door het bloed dat door de huid stroomt.

Daarnaast speelt ook de dikte van de huid een rol bij de huidskleur. Verschillen in huidskleur tussen diverse rassen en etnische verschillen hangen samen met het aantal, de vorm en de verdeling van pigmentcellen in de huid. Afwijkingen in de huidskleur worden ook wel pigmentstoornissen of dyschromieën genoemd.

Wat zijn de symptomen van pigmentvlekken?

We onderscheiden de volgende vormen van pigmentstoornissen:

• Hyperpigmentatie: een abnormaal grote hoeveelheid pigment
• Hypopigmentatie: een abnormaal kleine hoeveelheid pigment
• Depigmentatie: het ontbreken van pigment

Deze pigmentstoornissen zijn makkelijk te herkennen aan de afwijkende verkleuring van de normale huid. Dit kan variëren van bleke tot donkerbruine plekken. Ook de grootte van pigmentvlekken kan verschillen. Een totale pigmentafwijking van de huid komt eigenlijk alleen maar voor bij albinisme. Albinisme is een zeldzame, aangeboren stoornis waarbij de huid geen pigment aanmaakt. Kinderen (en ook volwassenen) met deze afwijking (albino’s) hebben wit haar, een bleke huid en rozerode ogen.

Hieronder zetten we de meest voorkomende pigmentafwijkingen bij kinderen voor je op een rijtje.

Hyperpigmentatie

• Sproeten zijn kleine gepigmenteerde (vaak geelbruine) plekjes. Deze bevinden zich vooral op de aan het zonlicht blootgestelde gedeelten van de huid, zoals het gezicht en de (onder)armen. Gepigmenteerde plekjes komen alleen onder invloed van zonlicht tot uiting. Vaak komen ze alleen voor op jongere leeftijd; daarna verdwijnen ze weer.
• Café au lait vlekken zijn egaal lichtbruine gepigmenteerde vlekken die, het woord zegt het al, op koffie met melk lijken. Ze zijn enkele millimeters tot centimeters in doorsnede en komen bij 10 procent van de bevolking voor. Als kinderen voor de puberteit meer dan vijf van deze vlekken met een doorsnede groter dan een halve centimeter hebben, kan dit wijzen op de ziekte von Recklinghausen. Dit is een erfelijke ziekte, waarbij zich abnormaal zenuwweefsel in de huid en in andere delen van het lichaam, bevindt.
• Moedervlekken komen vaak voor en variëren in grootte. Daarnaast kunnen ze plat of verheven zijn, glad of ruw en er kunnen haren uit groeien. Ze kunnen licht- of donkerbruin zijn, maar ook huidkleurig. Sommige mensen hebben een enkele moedervlek, terwijl anderen er velen hebben. Moedervlekken kunnen ook aangeboren zijn.
• Mongolenvlek is een vrij zeldzame hyperpigmentatie-afwijking. Deze komt bij de geboorte voor, meestal gelegen op het onderste deel van de rug. Hij is vaak blauwgrijs van kleur en varieert in grootte. Meestal verdwijnt hij spontaan op kinderleeftijd.

Hypopigmentatie

Naast albinisme waarbij het pigment melanine ontbreekt, zijn er nog enkele zeer zeldzame erfelijke aandoeningen die met hypopigmentatie samengaan. Deze hebben we hieronder voor je op een rijtje gezet. Gelukkig geldt voor allen dat ze onschuldig zijn.

• Pityriasis alba. Dit is een aandoening waarbij ronde tot ovale, licht schilferende plekken met minder pigment voorkomen. De afwijking komt vooral op jonge leeftijd in het gezicht voor.
• Pityriasis versicolor. Dit is een gistinfectie van de huid op met name de borst en rug, waarbij er schilferende lichtbruine tot donkerbruine plekken ontstaan. Door het samenvloeien van deze plekken kunnen grotere vlekken ontstaan. Vooral in de zomer als de rest van de huid bruiner wordt, vallen deze plekken op. Na genezing blijven vaak vlekken over, die pas op de lange duur na zonbestraling weer verdwijnen.

Depigmentatie

• Vitiligo. Bij vitiligo ontbreekt er pigment. Vaak komt dit bij meerdere personen binnen een familie voor. Het wordt meestal opgemerkt als het kind al wat ouder is. Vitiligo is te herkennen aan scherp begrensde witte plekken, die langzaam in grootte toenemen. Ook de haren die op deze plekken groeien, zijn wit. Ze komen vooral voor op de handruggen, het gezicht, de oksels en in het gebied van de anus en geslachtsorganen.

Hoe ontstaan pigmentvlekken?

Pigmentvlekken kunnen op verschillende manieren ontstaan; in sommige gevallen is over de oorzaak echter nog weinig tot niets bekend. Pigmentstoornissen kunnen een gevolg zijn van:

• Een toename van de productie van melanine. Het meest bekende voorbeeld hiervan is het bruin worden door de zon.
• Een toename of groter worden van het aantal melanine producerende huidcellen. Dit kan bij sproeten, café au lait vlekken en moedervlekken voorkomen. Over de oorzaak hiervan is niets bekend.
• Bij de aandoening pityriasis alba bestaat mogelijk een verband met een overgevoelige huid, zoals die bij kinderen met constitutioneel eczeem wordt gezien.
• Pityriasis versicolor wordt veroorzaakt door een gist. Normaal is de mens gastheer van deze gist en bevindt hij zich gewoon op onze huid, zonder dat wij daar last van hebben. Onder bepaalde omstandigheden ziet deze gist kans te gaan groeien. Dit kan voorkomen bij warmte, transpireren, een vette huid, overmatig zeepgebruik of zonnebrandolie. Dat kan vervolgens pityriasis versicolor veroorzaken.

Wanneer moet je naar de huisarts?

Pigmentvlekken op kinderleeftijd zijn praktisch altijd onschuldig. Maar, soms kunnen pigmentvlekken leiden tot vragen en ongerustheid van patiënt en ouders. Hierom gaan veel ouders hiervoor naar de huisarts.

Kwaadaardige ontwikkelingen van moedervlekken komen op kinderleeftijd bijna nooit voor. Toch is het verstandig bij verandering van een moedervlek langs de huisarts te gaan. Een verandering kan zijn: vergroting (vooral met een grillige begrenzing), donkerder worden, ontsteking, onregelmatige verkleuring, bloeding, jeuk en pijn aan de moedervlek.

Wat kun je zelf aan pigmentvlekken doen?

Bovengenoemde huidaandoeningen kunnen heel vervelend zijn, maar zijn allen gelukkig onschuldig en niet ernstig. Het is belangrijk om bij een huid met plekken of met weinig pigment, verbranding door de zon te voorkomen. Zonverbranding is in het algemeen met name op kinderleeftijd een belangrijke risicofactor voor het krijgen van kwaadaardige moedervlekken. Smeer je kind dus altijd goed in met een zonnebrand met hoge beschermfactor. Laat je kind geleidelijk aan de zon wennen en zorg dat hij of zij eventueel beschermende kleding (t-shirt, hoedje) draagt. Verder kun je niets doen om pigmentvlekken te voorkomen.

Een kwaadaardige ontwikkeling van moedervlekken komt op kinderleeftijd niet of nauwelijks voor, behalve bij aangeboren moedervlekken. Wel kun je het volgende (laten) doen om deze pigmentvlekken te behandelen:

• Café au lait vlekken. Deze kunnen, als ze niet te groot zijn, worden verwijderd. Als een kind meerdere plekken op zijn huid heeft, zal gecontroleerd worden op de ziekte van von Recklinghausen.
• Moedervlekken. Deze kunnen chirurgisch worden verwijderd, als een kind dat graag wilt. Vaak gebeurt dit ook uit angst voor het ontstaan van huidkanker uit deze moedervlekken. Dit komt (zeker bij kinderen) maar zelden voor. Wees je er daarnaast van bewust dat het een littekentje kan achterlaten.
• Vitiligo. Dit kan cosmetisch behandeld worden, hoewel de resultaten vaak teleurstellend zijn. PUVA, UVB en andere vormen van lichtbehandeling geven soms goede resultaten. Wel kan spontaan opnieuw pigmentatie ontstaan.
• Pityriasis alba. Dit heeft geen behandeling nodig: het invetten van de huid is meestal voldoende.
• Pityriasis versicolor. Dit is een gistinfectie en kan met een anti-schimmel medicijn worden behandeld. Dit kan zowel met crèmes, als door middel van tabletten.

Heb je een vraag of wil je persoonlijk advies? Kom dan langs in de dichtstbijzijnde Etos winkel. Wat je vraag ook is, we staan voor je klaar.