Amandelstenen (tonsil stones): wat is het en hoe kom je er vanaf?

Amandelstenen zijn kleine, witte tot gelige steentjes die zich vormen in de groeven van je keelamandelen. Die groeven, ook wel crypten genoemd, zijn kleine holtes waar bacteriën, slijm, dode cellen en voedselrestjes zich ophopen. Wanneer dat mengsel opdroogt en uithardt, ontstaan er kleine steentjes: amandelstenen.

Amandelstenen zijn meestal niet groter dan een paar millimeter. Daarnaast voelen ze misschien hard of wat rubberachtig aan. Vaak merk je ze pas op als je het gevoel hebt dat er iets vastzit in je keel (brokgevoel), een vieze smaak ervaart of ineens een steentje ophoest. Geen paniek! Het is namelijk niet gevaarlijk, maar het is natuurlijk geen fijn gevoel.

Tonsil stones vormen zich langzaam, doordat kleine hoeveelheden bacteriën, slijm en voedselrestjes zich ophopen in de amandelgroeven. Bij de één verdwijnt dat vanzelf, bij de ander verhardt het tot kleine steentjes. Dit kan verschillende oorzaken hebben. We zetten het voor je op een rij!

• Diepe amandelgroeven: sommige mensen hebben van nature diepere holtes, waardoor er sneller restjes blijven hangen.
• Een droge mond: als je weinig speeksel hebt, worden bacteriën minder goed weggespoeld. Dat kan komen door roken, weinig drinken of veel door je mond ademen.
• Eerdere keel- of amandelontstekingen: na een ontsteking kan het oppervlak van de amandelen ruwer worden, waardoor bacteriën zich makkelijker hechten.
• Onvoldoende mondhygiëne: bacteriën hopen zich sneller op als je je tong en de rest van je mond niet goed schoonmaakt.

Sommige mensen merken nauwelijks iets van amandelstenen, terwijl anderen er duidelijk last van hebben. Vaak zijn het kleine signalen die je lichaam geeft, die samen wijzen op hun aanwezigheid. We zetten verschillende symptomen voor je op een rij.

• Slechte adem (halitose): bacteriën in de steentjes geven zwavelverbindingen af die een nare geur kunnen veroorzaken.
• Een brokgevoel in je keel: het lijkt alsof er iets vastzit bij het slikken of praten.
• Een vieze smaak in je mond: vooral in de ochtend of na het eten.
• Keelpijn of irritatie: door wrijving van de steentjes tegen je amandelweefsel.
• Zichtbare witte of gele puntjes: kleine steentjes kan je soms zien zitten op of achter je amandelen.

Sommige mensen voelen zich daarnaast wat vermoeider of hebben het idee dat hun keel vaak wat geïrriteerd is. Dat is niet gek, want je lichaam is dan bezig om bacteriën en afvalstoffen op te ruimen.

Tonsilstenen zijn meestal onschuldig en in veel gevallen zelf aan te pakken. Het belangrijkste is om de ophoping van bacteriën en restjes te voorkomen, zodat er geen nieuwe steentjes ontstaan. Met een paar kleine aanpassingen in je routine kan je al veel verschil merken. We zetten er een aantal op een rij!

• Spoel regelmatig met lauw zout water: meng een halve theelepel zout met een glas lauw water en gorgel een paar keer per dag. Dit helpt om bacteriën te verminderen en kleine steentjes los te maken.
• Gebruik een mild mondwater: kies een variant zonder alcohol, zodat je mond niet uitdroogt. Er bestaan ook mondwaters die specifiek helpen bij bacteriegroei achter in de keel.
• Poets ook je tong: bacteriën verzamelen zich vaak op het achterste deel van je tong. Gebruik een tongreiniger of borstel voorzichtig mee.
• Blijf goed gehydrateerd: voldoende water drinken ondersteunt je speekselproductie, wat helpt om je mond van nature schoon te houden.

Amandelstenen zijn meestal onschuldig en verdwijnen vaak vanzelf. Je hoeft er dus meestal niets aan te doen. Toch kan het prettig zijn om iets te proberen wanneer je last hebt van een brokgevoel, een vieze smaak of een vervelende geur.

De veiligste manier om dit zelf te doen, is gorgelen met lauw zout water. Dat helpt om bacteriën te verminderen en kleine steentjes los te maken zonder je keel te irriteren. Ook stevig hoesten kan soms helpen om een steentje vanzelf los te krijgen.

Belangrijk om te onthouden: ga niet zelf aan de slag met voorwerpen zoals wattenstaafjes, tandenstokers of een tandenborstel. Je amandelen zijn gevoelig weefsel, prikken of duwen kan wondjes veroorzaken of juist een ontsteking verergeren.

Tip: blijf je last houden van amandelstenen, een vieze smaak of keelpijn? Vraag dan altijd advies aan je tandarts of huisarts, het kan zijn dat zij deze stenen professioneel gaan verwijderen.

Het fijne aan amandelstenen is dat je ze (meestal) goed kan voorkomen door wat extra aandacht aan je mondverzorging te besteden. We geven je hieronder een aantal tips!

• Poets 2 keer per dag grondig, inclusief je tong. Zo verwijder je bacteriën en etensresten die anders kunnen ophopen.
• Gebruik dagelijks mondwater (zonder alcohol) of spoel met zout water. Dit helpt bacteriegroei te beperken en houdt je mond fris.
• Drink genoeg water. Een goed gehydrateerde mond spoelt zichzelf beter schoon.
• Vermijd roken en overmatig alcoholgebruik. Dit droogt je mond uit en verstoort de natuurlijke bacteriebalans.
• Eet gezond en gevarieerd. Groenten, fruit en vezels helpen je lichaam én mond in balans te blijven.

Schakel je huisarts in als:

• de amandelstenen vaak terugkomen
• je veel pijn hebt of moeite met slikken
• je amandelen rood, gezwollen of ontstoken zijn
• je merkt dat de slechte adem niet verdwijnt
• je koorts krijgt of je in het algemeen ziek voelt

Een arts kan het beste beoordelen wat er aan de hand is en welke maatregelen er genomen moeten worden.

Gaan amandelstenen vanzelf weg?

Ja, vaak wel. Kleine steentjes kunnen vanzelf loskomen door hoesten, slikken of spoelen.

Kan je amandelstenen verwijderen met een wattenstaafje?

Dit wordt niet aangeraden. De amandelen zijn gevoelig weefsel, en met een wattenstaafje druk uitoefenen kan snel irritatie of kleine wondjes veroorzaken. Daardoor kunnen je klachten juist verergeren en dat is natuurlijk niet wat je wilt.

Kan je zonder amandelen ook amandelstenen hebben?

Meestal niet. Als je amandelen volledig zijn verwijderd, kunnen er geen nieuwe amandelstenen ontstaan. Heel soms blijft er na een operatie een klein restje amandelweefsel achter en daar kan nog wel een steentje in vormen. Twijfel je? Laat dan gerust je huisarts of tandarts even meekijken.

Komen amandelstenen ook voor bij kinderen?

Ja, maar zelden. Bij kinderen zijn de amandelen meestal gladder, waardoor er minder snel iets blijft hangen.

Kunnen amandelstenen stinken?

Ja. De geur komt van bacteriën en zwavelverbindingen in de steentjes. Regelmatig spoelen helpt om dit te verminderen.

Wat moet ik doen als amandelstenen terug blijven komen?

Blijf je mond goed verzorgen en bespreek het met je huis- of tandarts. Soms is er sprake van chronische ontsteking of diepere groeven. Je huis- of tandarts kan dit het beste onderzoeken.

Zijn amandelstenen besmettelijk?

Nee, ze zijn gelukkig niet besmettelijk. Je kan het niet verspreiden door contact met anderen of bijvoorbeeld door het delen van eten of drinken.

Disclaimer: Deze blog is alleen bedoeld om nuttige informatie te geven aan onze klanten. De informatie in deze blog heeft geen therapeutische of diagnostische waarde en is niet bedoeld als vervanging voor het advies van een arts, specialist of andere professional. Heb je medische vragen? Bespreek die dan met je huisarts.