Insomnia (slapeloosheid): wat als je niet kan slapen?

Insomnia, insomnie of slapeloosheid: het zijn verschillende woorden voor hetzelfde probleem. Insomnia betekent letterlijk ‘geen slaap’ in het Latijn. Je hebt last van insomnia als je slaap verstoord is, terwijl je eigenlijk genoeg tijd hebt om te slapen. Er zijn 2 vormen: acute insomnia, dat plotseling opkomt en vaak kort duurt, en chronische insomnia. We zetten de verschillen hieronder voor je op een rijtje.

Acute insomnia komt vaak voor en duurt meestal een paar dagen tot weken. Dit wordt ook wel aanpassingsinsomnia genoemd, omdat het vaak ontstaat door onverwachte veranderingen in je leven. Denk aan veel stress op je werk, spanning binnen je familie of een heftige gebeurtenis. Deze dingen kunnen tijdelijk je slaap verstoren. Meestal wordt dit vanzelf minder zodra je je beter hebt aangepast aan de situatie.

Chronische insomnia komt minder vaak voor, maar duurt wel een maand of langer. Dit soort slapeloosheid heeft vaak een diepere oorzaak, zoals een medische aandoening, medicijngebruik, hormonale veranderingen zoals in de overgang, of een onverwerkt trauma.

Je krijgt de diagnose insomnia wanneer je slaapgebrek je dagelijks leven beïnvloedt. Bij slapeloosheid heb je vaak last van één of meer van deze 3 klachten:

• je valt moeilijk in slaap, bijvoorbeeld als je langer dan een uur wakker ligt
• je wordt ’s nachts vaak wakker en kan daarna niet meer goed doorslapen
• je bent ’s ochtends heel vroeg wakker en kan daarna niet meer in slaap komen

Het kan helpen om een slaapdagboek bij te houden. Daarin hou je bijvoorbeeld bij hoe laat je naar bed gaat, hoe laat je op staat en of je ‘s nachts wakker ligt. Ook kan je opschrijven hoe uitgerust je je ‘s ochtends bij het opstaan voelt en of er gedurende de dag belangrijke gebeurtenissen plaatsvinden die invloed hebben op je stressniveau. Vermoed je dat je last hebt van insomnia? Neem dan contact op met je huisarts.

Waarom kan je niet slapen? Daar zijn verschillende oorzaken voor. Wij zetten veelvoorkomende oorzaken hieronder voor je op een rij.

Psychologische problemen

Psychische klachten en slecht slapen kunnen elkaar beïnvloeden. Zo kan je stemming ervoor zorgen dat je minder goed slaapt, terwijl slecht slapen je stemming ook weer kan beïnvloeden.

Spanning

Bij spanning of stress maakt je lichaam stresshormonen aan om je alert en scherp te houden. Normaal gesproken is dat maar heel even nodig en kan je daarna weer ontspannen. Maar als de stress lang aanhoudt, krijgt je lichaam geen kans om te herstellen. Daardoor kan je je opgejaagd voelen en moeite krijgen met slapen.

Pijn

Als je last hebt van een medische aandoening die veel pijn veroorzaakt, kan dat je slaap verstoren. Mensen met chronische pijn merken vaak dat ze moeilijk in slaap komen of juist regelmatig wakker worden.

Slaapapneu

Word je ‘s nachts regelmatig wakker, heb je ‘s ochtends hoofdpijn en voel je je niet uitgerust? Dan is het belangrijk om te controleren of je slaapapneu hebt: dan stop je tijdens het slapen kort met ademen. Lees hier meer over slaapapneu.

Restless Legs Syndrome

Het Restless Legs Syndrome (RLS), oftewel ‘rusteloze benen syndroom’, houdt in dat je de onaangename aandrang voelt om je benen te bewegen wanneer je rust. Deze symptomen worden erger in de avonduren, waardoor je slapeloze nachten kan hebben.

De overgang

De overgang en slaapproblemen gaan vaak gepaard. Tijdens de overgang kan je slechter slapen doordat je hormoonhuishouding tijdelijk overhoop ligt. Ook opvliegers en nachtelijke zweetaanvallen kunnen je wakker houden.

Verstoord slaapritme

Als je natuurlijke slaap-waakritme verstoord raakt, kan je last krijgen van slaapproblemen. Dat is bijvoorbeeld het geval bij een jetlag. Ook kan je natuurlijke ritme van slag raken als je werktijden niet overeenkomen met je biologische klok.

Hogere leeftijd

Naarmate je hersenen verouderen, gaan de gebieden die slaap reguleren langzaam achteruit en wordt er steeds minder van het slaaphormoon melatonine aangemaakt. Hierdoor kan je slaap onrustig worden. Ook bestaat de kans dat je minder vaak in je REM-slaap komt, terwijl dat juist belangrijk is om je geheugen en denkvermogen goed te laten werken.

Als je ADHD hebt, kan slapen een uitdaging zijn. Veel mensen met ADHD hebben moeite om in slaap te komen, doorslapen en hebben soms een onregelmatig slaapritme. Hierdoor kan je je overdag erg moe voelen en minder goed concentreren. Ook kan slecht slapen de klachten van ADHD erger maken. Als je hier last van hebt, is het verstandig om je huisarts te raadplegen. Die kan samen met jou kijken hoe je je slaapproblemen kan aanpakken.

Mensen met autisme hebben vaak moeite met slapen. Dit kan betekenen dat je moeilijk in slaap valt of vaak wakker wordt. Oorzaken kunnen bijvoorbeeld zijn dat je gevoelig bent voor prikkels of je gespannen voelt. Als je door deze reden slecht slaapt, kan het verstandig zijn om naar je huisarts te gaan. Die kan samen met jou een oplossing vinden.

Slaap je te weinig? Dan kan dit voor verschillende klachten zorgen, zoals:

• je voelt je moe en chagrijnig
• het is lastiger om je goed te concentreren
• je geheugen werkt niet meer zoals je gewend bent
• op de lange termijn kan je een groter risico lopen op somberheid, overgewicht, hartklachten en andere problemen

Het is belangrijk dat je er niet mee rond blijft lopen. Praat daarom met je huisarts om samen naar een oplossing te zoeken.

Wil je weten wat je kan doen tegen slapeloosheid? Wij hebben een paar tips voor je op een rij gezet:

• Drink geen koffie, zwarte thee of andere cafeïnehoudende dranken voor het slapengaan.
• Drink geen alcohol. Hierdoor val je misschien sneller in slaap, maar door alcohol slaap je lichter en nadat je ‘s nachts wakker bent geworden, kan het moeilijker zijn om weer in slaap te vallen.
• Vermijd beeldschermen. Beeldschermen geven blauw licht, wat het lichaam associeert met daglicht. Dit kan het moeilijker maken om in slaap te vallen.
• Zorg voor de juiste temperatuur in je slaapkamer. In een koude omgeving val je vaak sneller in slaap.
• Hou een vast ritme aan: ga op een vast tijdstip naar bed en sta op een vast tijdstip op, ook in het weekend.
• Stop 2 uur voor bedtijd met activiteiten die geestelijk of lichamelijk inspannend zijn, zoals studeren, gamen of sporten.
• Probeer juist wel ontspannende activiteiten te ondernemen waarvan jij en je lichaam rustiger worden. Denk bijvoorbeeld aan meditatie, wandelen of het luisteren van rustige muziek.
• Slaap eens apart van je partner. Misschien speelt zijn of haar aanwezigheid een rol bij jouw slaapproblemen.

Het is verstandig om een huisarts te raadplegen als je slapeloosheid lang aanhoudt of als je andere klachten hebt waardoor je dagelijkse bezigheden worden beïnvloed.

Disclaimer: Deze blog is alleen bedoeld om nuttige informatie te geven aan onze klanten. De informatie in deze blog heeft geen therapeutische of diagnostische waarde en is niet bedoeld als vervanging voor het advies van een arts, specialist of andere professional. Heb je medische vragen? Bespreek die dan met je huisarts.