mooi voor je gezondheid

Ontdek ons assortiment
sleutels in sleutelgat

Dwangstoornis

Wat is een dwangstoornis?

Een dwangstoornis kan op heel veel verschillende manieren voorkomen. Als je kijkt naar de symptomen dan is het voor iedereen wel een beetje herkenbaar. Een dwangstoornis wordt ook wel een dwangneurose of obsessief compulsieve stoornis genoemd (ook wel OCD). Als je wel eens dwanggedachten (obsessies) en/of dwanghandelingen (compulsies) hebt dan betekent dat niet gelijk dat je een dwangstoornis hebt.

Hoe weet je nu of je gedachten of handelingen een stoornis zijn, of niet? Als je gedachten hebt die niet bij je passen maar je kunt het op de een of andere manier niet onder controle krijgen en je hebt het gevoel dat je daar hulp bij nodig hebt, dan kun je in de meeste gevallen van een dwangstoornis spreken. Dit betekent niet dat je gelijk een hele erge vorm hebt en medicijnen moet gebruiken, er zijn namelijk heel veel verschillende niveaus van dwangmatige gedachten of handelingen.

Wat zijn de symptomen van een dwangstoornis of OCD?

Je kunt een dwangstoornis niet meteen herkennen, omdat de symptomen soms alleen in je hoofd voor kunnen komen (bijvoorbeeld dwanggedachten). Het kan ook zo zijn dat je vooral dwanghandelingen van jezelf moet uitvoeren. Meestal heb je een combinatie van allebei. We leggen het verschil tussen dwanghandeling en dwanggedachten verderop in dit artikel uit.

Ben je bang dat er iets ergs gaat gebeuren of ben je snel gespannen en probeer je met de gedachtes of handelingen iets ergs te voorkomen, dan is dat een symptoom van dwangneurose. Als je wel eens zo’n gevoel hebt, betekent dit niet meteen dat je behandeld moet worden, erover praten helpt al heel veel.

Een dwangneurose ontstaat dus vaak omdat je angst voor iets hebt, bijvoorbeeld dat een familielid een ongeluk krijgt. Je probeert deze gedachten te neutraliseren met apart gedrag (wat je normaal niet per se doet).

De symptomen van een dwangneurose verschillen voor iedereen. De één heeft bijna iedere dag dwanggedachten en de ander bijvoorbeeld maar één keer per week. Als je bijvoorbeeld de bus niet kunt halen omdat je alleen op stoepranden moet lopen, of als je niet meer met vrienden af wilt spreken omdat je niet wilt dat ze aan je tafel eten, dan kan het verstandig zijn om eens met iemand hierover te praten.

Vaak gaan dwangklachten samen met depressieve klachten en slaapproblemen. Door negatieve emoties kunnen de dwangklachten verergeren en een vicieuze cirkel worden.

Voorbeelden van dwanggedachten & dwanghandelingen.

Je hebt dus een verschil tussen dwanggedachtes en dwanghandelingen. Hieronder wordt het verschil uitgelegd aan de hand van een aantal voorbeelden:

Dwanggedachten: dit zijn gedachten of beelden die zomaar in je hoofd opduiken waarvan je ze vervelend vindt. Deze dwanggedachten blijven maar terugkeren en hebben weinig te maken met je dagelijkse bezigheden. Iedereen heeft wel een last van een dwanggedachte, daar ben je echt niet de enige in! Misschien herken je bijvoorbeeld wel dat een bepaald liedje of zinnetje zich maar blijft herhalen in je hoofd, of dat het volume van de televisie op een even getal moet staan.

Dwanghandelingen: dit zijn handelingen die je uitvoert, terwijl je het eigenlijk niet wilt. De handelingen ‘moet’ je van jezelf uitvoeren. Als dat niet gebeurt, word je gespannen. Als je dwanghandelingen hebt dan ‘moet’ je deze iedere keer op precies dezelfde manier doen. Ook hier weer, je bent echt niet de enige. Wist je bijvoorbeeld dat “iets op hout afkloppen” ook een vorm van dwangneurose is? Of een ander voorbeeld, controleren of de deur wel op slot zit als je net de sleutel eruit gehaald hebt.

Wat is de oorzaak van dwanggedachten?

Als je last hebt van dwanghandelingen of dwanggedachten dan zijn er verschillende oorzaken mogelijk.

Als je een dwangneurose hebt, dan is je hersenactiviteit in de voorste hersenkwabben en de dieper gelegen hersenen, verhoogd. Dit gedeelte van je hersenen wordt gebruikt voor het reguleren van motorische gedragingen (het bewegen van je been of arm als je dit wilt), plannen maken voor de toekomst en abstracte gedachten (je iets kunnen voorstellen zonder dat je het ziet).

Daarnaast zijn er nog andere oorzaken waardoor je misschien last krijgt van een dwangneurose:

  • Het lijkt erfelijk te zijn: als een van je ouders een dwangneurose heeft, dan heb je een verhoogde kans dat jij het ook kunt krijgen.
  • Ook kan een belangrijke levensgebeurtenis een dwangstoornis uitlokken, denk hierbij bijvoorbeeld aan zwangerschap.

Dwangstoornis-behandeling

Gelukkig is een dwangstoornis vaak goed te behandelen en kan de verhoogde activiteit in je hersenen weer stabiel worden.

Er zijn verschillende soorten dwangstoornis behandelingen, dit kunnen gesprekken, therapie en medicijnen zijn:

  • Gesprekken: je kunt met informatie, cursussen en gesprekken de symptomen verminderen.
  • Therapie: als de gesprekken niet helpen dan kun je behandeld worden door middel van therapie. Een bekende manier van therapie bij dwangstoornis is bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie.
  • Medicijnen: het kan ook zijn dat de gesprekken en therapie beide niet helpen, dan is het mogelijk om de problemen met medicijnen te behandelen.

Ga voor meer informatie over dwangstoornis-behandelingen naar de Hersenstichting.

Wil jij je laten behandelen omdat je een dwangstoornis hebt? Neem dan contact op met je huisarts. Hij of zij kan je advies op maat geven en zo nodig doorverwijzen naar een psycholoog.

Hoe uit een dwangstoornis zich bij kinderen?

Valt het je op dat je kind de laatste tijd dwangmatige handelingen verricht? En ben je bang hij of zij misschien last heeft van een dwangstoornis? Ook bij kinderen kunnen dwanggedachten en -handelingen naar voren komen.

Ieder kind denkt weleens aan nare dingen of voert dwanghandelingen uit. Misschien wil je kind bijvoorbeeld nooit op de naden van de stoep lopen, omdat hij of zij denkt dat dit ongeluk brengt. Geen zorgen: dit betekent echt niet dat je kind meteen een dwangstoornis heeft. Maar als je kind vaak dwangmatige handelingen verricht en hierdoor wordt gehinderd in het dagelijks leven, dan kan dit wel wijzen op een dwangstoornis.

Er is geen duidelijke oorzaak aan te wijzen voor dwangstoornissen bij kinderen. Nare of ingrijpende gebeurtenissen in het leven van je kind kunnen van invloed zijn. Daarnaast kan de angst (en dwang) erfelijk bepaald zijn.

Heeft je kind last van dwangmatige handelingen? En weet je niet goed hoe je hiermee om moet gaan? Geen zorgen: hieronder lees wat je beter wel en niet kunt doen bij een kind met dwanghandelingen.

  • Probeer je kind te begrijpen. Praat met je kind over de dwanghandelingen en neem het serieus.
  • Verbied je kind niet om de dwangmatige handeling uit te voeren. Dit heeft geen zin en kan het probleem zelfs erger maken. Kinderen weten zelf meestal wel dat hun dwanggedachten en -handelingen nutteloos zijn.
  • Stimuleer je kind om zich over een dwanggedachte heen te zetten. Pak dit voorzichtig aan.
  • Leg minder druk op je kind. Het kan bijvoorbeeld helpen om de druk rond opvoeding of schoolprestaties een tijdje te verminderen.

Lukt het je niet zelf om de dwangmatige handelingen van je kind te verminderen? Of maak je je zorgen over de dwanggedachten van je kind? Maak dan een afspraak bij de huisarts.

Kun je dwanggedachten stoppen?

Een dwangstoornis zal niet vanzelf genezen. Dwangstoornissen zijn gelukkig wel goed te behandelen, maar hier kan professionele hulp bij nodig zijn. Er zijn daarnaast dingen die je zelf kunt doen. Je zult hierdoor misschien niet meteen al je dwanggedachten stoppen, maar je gaat je vaak wel beter voelen. Deze tips kunnen je helpen om dwanggedachten tegen te gaan:

  • Houd je lichaam gezond met de juiste voeding. Eet gezond en probeer alcohol en drugs te vermijden.
  • Zorg dat je genoeg slaap krijgt. Slaap zeker zeven maar liever minstens acht uur per nacht.
  • Houd een regelmatig ritme aan. Houd dus dezelfde tijden aan om naar bed te gaan, op te staan en aan het werk te gaan.
  • Probeer genoeg te bewegen. Of het nu een wandeling of een intensieve sportsessie is, beweging is goed voor je lichaam én geest.
  • Probeer geen dingen helemaal te vermijden. Ook als je dingen eng vindt, is het goed om ze (in kleine stapjes) te blijven doen.
  • Neem je gedachten niet te serieus. Want zijn je angstige gedachten eigenlijk wel waar? Het kan ook helpen om je gedachten van je af te schrijven op papier.
  • Probeer genoeg te ontspannen. Dit kan bijvoorbeeld met een mooi boek, een gezellig podcast of een flinke wandeling met een vriendin. Net waar jij je goed bij voelt!

Naast deze tips is het goed om samen met een professional te bespreken hoe je jouw dwanggedachten kunt behandelen.

Wanneer ga je naar de huisarts met een dwangstoornis?

Een dwangstoornis die bij volwassenen langer dan een jaar duurt, verdwijnt meestal niet vanzelf. Hoe harder de dwanggedachten worden onderdrukt of tegengegaan, hoe vaker zij juist opduiken. Een psycholoog kan helpen om weer de controle over je eigen leven te krijgen. Bel dus je huisarts als je (heftige) dwangklachten hebt. Deze kan je helpen de juiste behandeling voor de dwangstoornis te vinden.

Heb je een vraag of wil je persoonlijk advies? Kom dan langs in de dichtstbijzijnde Etos winkel. Wat je vraag ook is, we staan voor je klaar.

Artikel opslaan

Bekijk

Wij adviseren om Microsoft Internet Explorer 11 en lager niet te gebruiken. Voor veilig en optimaal gebruik van onze website adviseren wij het gebruik van Google Chrome, Microsoft Edge, Mozilla Firefox of Apple Safari.