PTSS

Een ingrijpende gebeurtenis, zoals een auto-ongeluk of een inbraak, kan een traumatische gebeurtenis zijn. Als je de gebeurtenis niet goed verwerkt kan dit leiden tot een posttraumatische stress-stoornis, oftewel een PTSS. Wil je meer weten over een PTSS en hoe je het kunt behandelen? Lees dan verder! 

Wat is een PTSS?

De afkorting PTSS staat voor posttraumatische stress-stoornis. Er is sprake van een PTSS als iemand een nare gebeurtenis heeft meegemaakt en dit onvoldoende heeft kunnen verwerken. Dit trauma blijft dan invloed uitoefenen op het dagelijks leven van een persoon. Bij PTSS zijn specifieke klachten aanwezig. Deze klachten worden hieronder toegelicht.

Wat zijn de symptomen van PTSS?

Niet iedereen die een ingrijpende gebeurtenis heeft meegemaakt en daar nog last van heeft, heeft een PTSS. Bij een PTSS horen specifieke klachten, namelijk:

• Symptomen van herbeleving. Herinneringen aan de gebeurtenis zijn dan zo sterk zijn, dat het lijkt alsof je de traumatische gebeurtenis weer meemaakt. Vaak gebeurt dit in de vorm van angstdromen. Deze dromen kunnen zowel in de nacht als overdag voorkomen. Ook kunnen situaties die verband lijken te houden met de traumatische gebeurtenis, een herbeleving oproepen.
• Vermijding van situaties. Met vermijding wordt bedoeld dat je situaties uit de weg gaat die je doen denken aan de traumatische gebeurtenis. Sommige mensen die een auto-ongeluk hebben meegemaakt, stappen bijvoorbeeld niet meer in de auto of vermijden bepaalde situaties in het verkeer.
• Vermijding van gevoelens. Ook kan een PTSS ervoor zorgen dat je bewust gevoelens en gedachten die te maken hebben met de traumatische gebeurtenis uit de weg gaat. Dit leidt er soms toe dat alle gevoelens uit de weg worden gegaan en er een afvlakking van je emoties ontstaat. Daarnaast proberen sommige mensen met een PTSS hun gevoelens te verdoven door bijvoorbeeld overmatig alcohol te drinken of weg te vluchten in hun werk.
• Verhoogde prikkelbaarheid. Met verhoogde prikkelbaarheid wordt een toegenomen spanning bedoeld die niet aanwezig was vóór de gebeurtenis. Deze prikkelbarheid kan volgende reacties veroorzaken: slaapproblemen, concentratieproblemen, snel geïrriteerd zijn, woede-uitbarstingen, voortdurend alert zijn of vaak schrikken.

Hoe ontstaat een PTSS?

Veel mensen maken in hun leven wel eens een ingrijpende gebeurtenis mee. Hierbij kun je denken aan een auto-ongeluk, iemand die u lastig valt of een inbraak. Mensen reageren op verschillende manieren op zulke gebeurtenissen. Sommige mensen zijn direct overstuur en anderen ervaren de schrik pas later. Mensen verschillen ook in de mate waarin zij reageren op een zelfde soort ervaring.

Een PTSS begint altijd met een ingrijpende gebeurtenis. Het bijzondere aan een PTSS zijn niet zozeer de verschijnselen, maar vooral de duur ervan. Vrijwel alle mensen die een ingrijpende gebeurtenis meemaken, reageren daarop met angst, prikkelbaarheid, intense herbelevingen en vermijdingsgedrag. Deze reacties verdwijnen bij de meeste mensen binnen enkele dagen, weken of soms enkele maanden. Bij een PTSS blijven deze verschijnselen aanwezig of nemen zelfs toe. De ontwikkeling van een PTSS kan komen door:

• Vermijdingsgedrag. Als je bijvoorbeeld na een auto-ongeluk niet meer in de auto durft te stappen, kan de angst geen kans krijgen om af te nemen. Het ‘wegdrukken’ van gevoelens en gedachten over het ongeval kan ertoe leiden, dat de angstgevoelens niet verwerkt worden en daardoor steeds terugkeren.
• Een stoornis in de lichamelijke reactie op stress. Sommige mensen kunnen gemakkelijker een PTSS ontwikkelen, omdat het mechanisme dat de lichamelijke reacties op stress controleert, door de ingrijpende gebeurtenissen verstoord is. Associaties met de gebeurtenissen kunnen dan leiden tot heftige reacties van het lichaam, zoals hartkloppingen en hyperventileren.
• Psychologische kwetsbaarheid. Sommige mensen hebben in hun leven al eerder ingrijpende gebeurtenissen meegemaakt of hebben last van andere psychische problemen. De ingrijpende gebeurtenis kunnen zij er als het ware ‘niet bij hebben’, waardoor zij sneller een PTSS ontwikkelen.

Is het ernstig en wat kunt u verwachten?

Een PTSS heeft ingrijpende gevolgen voor het dagelijks leven van een persoon. De voortdurende waakzaamheid, prikkelbaarheid en veel voorkomende slaapstoornissen kunnen ervoor zorgen dat iemand zich uitgeput gaat voelen en er depressieve gevoelens ontstaan. Ook kan het vermijdingsgedrag bij een PTSS leiden tot sociale isolatie.

Hoe kun je PTSS behandelen

Als een PTSS éénmaal is ontstaan, dan verdwijnt deze over het algemeen niet vanzelf. Als je jezelf herkent in bovengenoemde beschrijving van een PTSS, dan is het belangrijk om contact te zoeken met je huisarts. Wat de huisarts precies voor je kan betekenen, verschilt per persoon. Wanneer de ingrijpende gebeurtenis kort geleden heeft plaatsgevonden, kan het vooral belangrijk om de stressreacties zo goed mogelijk op te vangen. Je huisarts kan dan eventueel tijdelijk slaapmedicatie of andere rustgevende middelen voorschrijven. Als de gebeurtenis langer geleden heeft plaatsgevonden, kan je huisarts je doorverwijzen naar een psycholoog. Je psycholoog kan dan afhankelijk van jouw klachten een behandelplan opstellen Een veelvoorkomende behandeling bij een PTSS is EMDR (Eye Movement Desensitization Reprocessing).

Wat kunt je zelf doen op een PTSS te voorkomen?

Als je een traumatische gebeurtenis hebt meegemaakt, kun je het volgende doen om te voorkomen dat je een PTSS ontwikkelt:

• Steun en hulp zoeken bij anderen. Uit onderzoek blijkt dat een goed sociaal netwerk, een belangrijke hulp is bij het overkomen van ingrijpende ervaringen.
• Rust houden. Verwerking kost energie en die energie moet ergens vandaan komen. Als je het te druk hebt, ontstaat het risico dat je overprikkeld raakt en niet toekomt aan de verwerking van de gebeurtenis.
• Evenwicht proberen te vinden tussen verwerking en afleiding. Verwerking betekent niet dat je ieder uur van de dag de ingrijpende ervaring opnieuw moet ‘meemaken’. Probeer momenten van helemaal toegeven aan je gevoelens af te wisselen met afleiding.
• De nare ervaring van je af proberen te schrijven. Pak pen en papier en probeer in zoveel mogelijk detail alles weer voor de geest te halen en de gebeurtenis van je af te schrijven.
• Vermijdingsgedrag voorkomen. Heb je bijvoorbeeld een ernstig auto-ongeluk meegemaakt? Probeer dan in kleine stapjes het autorijden weer op te pakken. Het terugwinnen van zelfvertrouwen helpt om de verdere ontwikkeling van een PTSS tegen te gaan.
• De schuld niet bij jezelf zoeken. Sommige mensen geven zichzelf de schuld van de ingrijpende gebeurtenis, ook al weten ze dat ze er geen schuld aan hebben. Schuldgevoelens kunnen een belangrijke hindernis vormen bij het toekomen aan verwerking.

Let op: De bovenstaande adviezen werken met name bij mensen met een recentelijke traumatische gebeurtenis. Heeft de traumatische gebeurtenis langer dan zes maanden geleden plaatsgevonden? Ook dan kun je bovenstaande adviezen gebruiken, maar is het goed om hier niet te lang op eigen gelegenheid mee door te gaan. Het beste is om gebruik te maken van professionele hulp. Neem daarom contact om met je huisarts.

Heb je vragen of wil je persoonlijk advies. Kom dan langs in de dichtstbijzijnde Etos winkel. Wat je vraag ook is, we staan voor je klaar.