Angstklachten

Iedereen voelt zich wel eens gespannen of angstig. Denk aan die keer dat je een belangrijke presentatie moest geven op je werk of het moment waarop je een belangrijke uitslag kreeg. Maar wanneer spreken we eigenlijk van angstklachten of van een angststoornis? En wat kun je zelf doen om angstgevoelens te verminderen? In dit artikel lees je alles wat je moet weten over angst.

Wat is angst?

Angst is een emotie die met de waarneming van gevaar te maken heeft. Zodra er gevaar dreigt, kun je angstig worden. Je wordt dan extra alert, omdat je lichaam zich voorbereidt op actie om het gevaar uit de weg te gaan. Je lichaam kan op drie verschillende manieren op angst reageren: je kunt vechten, vluchten of bevriezen.

Wat zijn angstklachten?

Iedereen is wel eens angstig. Je kunt bijvoorbeeld angst ervaren voor een belangrijke uitslag of een bezoekje aan de tandarts. Ook kun je angst ervaren zonder dat er sprake is van een werkelijke dreiging, bijvoorbeeld bij het kijken van een spannende film. We spreken van angstklachten, wanneer de angst niet meer in verhouding staat tot het werkelijke gevaar. Als je bijvoorbeeld al twee weken lang slecht slaapt, omdat je naar de tandarts moet en vervolgens flauwvalt bij de tandarts, dan staat je angst niet in verhouding tot het ‘gevaar’. Dan spreken we van angstklachten.

Wat zijn de symptomen van angstklachten?

Je kunt angstklachten over het algemeen herkennen aan de volgende kenmerken:

• Je voelt je gespannen of angstig. Je kunt ook angstklachten hebben, zonder dat je duidelijke angstgevoelens ervaart. Je voelt je dan bijvoorbeeld heel onrustig of gespannen. In deze gevallen is het soms moeilijk voor te stellen dat het eigenlijk om angst gaat.
• Je ervaart paniek. Paniek wordt ook wel hevige angst genoemd. Je kunt paniek herkennen aan lichamelijke verschijnselen als trillen, zweten, licht worden in je hoofd, hartkloppingen en spierspanning. Ook kun je je hart voelen kloppen in je keel of problemen krijgen met je ademhaling. Zo kun je bijvoorbeeld gaan hyperventileren.
• Je voelt je verward. Als de angst opkomt, kun je je afgesloten voelen van je omgeving en het gevoel hebben dat je niet meer helder kunt nadenken.
• Je hebt last van slaapproblemen. Je kunt last krijgen van slapeloosheid, omdat je continu bezig bent met je angst en piekert.
• Je gaat rampdenken. Mensen met angstklachten hebben vaak gedachten, waarbij ze de waarneming van gevaar overschatten. Ze maken de gevaarlijke situatie in hun hoofd erger dan dat deze in werkelijkheid is. Denk bij de term ‘gevaar’ niet alleen aan een concreet gevaar, zoals een hartaanval, maar ook aan sociale gevaren als beledigd of gekwetst worden of het verliezen van werk.
• Je gaat situaties vermijden. Mensen met angstklachten gaan vaak situaties vermijden waar zij bang voor zijn. Soms is dit vermijdingsgedrag zo sterk, dat het normale functioneren ernstig belemmerd wordt.

Heb je veel last van angstklachten? Maak dan een afspraak bij je huisarts.

Wat is een angststoornis?

In sommige gevallen zijn de angstklachten zo heftig, dat er wordt gesproken van een angststoornis. Er zijn verschillende soorten angststoornissen te onderscheiden:

• Paniekstoornis. Als je last hebt van een paniekstoornis, dan kun je intense gevoelens van angst ervaren, die gepaard gaan met lichamelijke verschijnselen, zoals trillen, hartkloppingen, bang zijn om flauw te vallen of om gek te worden.
• Agorafobie ('pleinvrees'). Bij agorafobie heb je angst voor grote menigten, open ruimten of kleine ruimten waaruit je moeilijk kunt ‘ontsnappen’.
• Hypochondrie. Mensen met hypochondrie hebben de angst en overtuiging dat ze een ernstige ziekte onder de leden hebben.
• Fobie. Een fobie is een angst voor specifieke situaties of dingen, zoals liften, hoogten, autorijden, bloed, naalden of vliegen.
• Sociale fobie. Bij een sociale fobie ervaar je angst voor wat andere mensen van je vinden. Vaak gaat een sociale fobie gepaard met angst voor bepaalde lichamelijke verschijnselen, zoals blozen of trillen.
• Dwangstoornis. Bij een dwangstoornis heb je last van steeds terugkerende gedachten die je angstig maken die dwangmatige handelingen tot gevolg hebben.
• Angststoornis (gegeneraliseerde angststoornis). Bij een angststoornis pieker je veel en maak je je veel zorgen over allerlei dingen die kunnen gebeuren in het dagelijks leven. Zo kun je bijvoorbeeld erg bezorgd zijn als je partner later thuis komt dan verwacht.
• Posttraumatische stress-stoornis (PTSS). Hierbij heb je last van steeds terugkerende herinneringen aan vreselijke, traumatische ervaringen. Het lijkt daarbij alsof je de gebeurtenis steeds opnieuw beleeft.

Vermoed je dat je last hebt van een angststoornis? Maak dan een afspraak bij je huisarts en bespreek je klachten.

Wat kun je zelf doen tegen angstklachten?

Dit kun je zelf doen als je angst ervaart:

• Ontspan je lichaam. Angst gaat bijna altijd gepaard met een verhoogde spierspanning. Vermindering van spierspanning kan daarom helpen om je angst te verminderen. Wil je leren om je lichaam te ontspannen? In ons artikel over ontspanningsoefeningen vind je drie ontspanningsoefeningen die je gemakkelijk thuis of zelfs op je werk kunt doen. Je kunt ook ontladen door simpelweg te bewegen. Maak daarom bewust ruimte in je agenda voor sport en lichamelijke activiteiten.
• Breng je ademhaling tot rust. In tijden van spanning, heb je vaak last van een verstoorde ademhaling (hyperventilatie). Ademhalingsoefeningen kunnen ervoor zorgen dat je ademhaling weer rustig wordt. Tip: lees ons artikel over ademhalingsoefeningen voor drie simpele oefeningen.
• Relativeer. Bedenk eens waar je angstgevoelens mee te maken hebben, en in hoeverre deze angsten reëel zijn. Kloppen de angstige gedachten die je in je hoofd hebt echt, of kun je er ook anders tegenaan kijken? Door jezelf bewust te worden van je angstgedachten, lukt het vaak al om ze (voor een deel) te relativeren. Hierdoor kan de angst vanzelf afnemen. Tip: zet je nieuwe, relativerende gedachten in een notitie op je telefoon. Zo kun je er op moeilijke momenten nog eens naar kijken, waar je ook bent.
• Stel jezelf gerust. Probeer enkele zinnen te bedenken die tegenwicht bieden aan de ‘doemgedachten’ die je hebt. Oefen deze zinnen en probeer deze toe te passen in situaties waarin je je angstig voelt. Zeg bijvoorbeeld zachtjes tegen jezelf: “Rustig maar, er gebeurt niets.” Of “Je kunt het aan.” Misschien klinkt dit gek, maar veel mensen hebben er baat bij om zichzelf op deze manier gerust te stellen op momenten dat ze angst voelen opkomen.
• Zoek afleiding. Bevind je je in een situatie die je spannend vind? Zoek afleiding door je te focussen op de dingen om je heen. Zo laat je je niet meeslepen door de angstige gevoelens of gedachten die je hebt. Kijk bijvoorbeeld eens bewust naar andere mensen: hoe zien zij eruit en wat hebben zij aan? Of houd jezelf bezig door van duizend naar nul te tellen. Zo heeft de angst veel minder kans om vat op je te krijgen.
• Bereid je voor op angstige situaties. Ga na wat het ergste is dat er kan gebeuren en hoe je hiermee om zou kunnen gaan. Schrijf mogelijke oplossingen op en neem deze met je mee. Als je angstig wordt, is het namelijk moeilijk om helder te blijven nadenken. Het kan helpen als je je eerder bedachte oplossingen er op dat moment bij kunt pakken.
• Praat over je angstgevoelens. Praat eens over je zorgen met een goede vriend, familielid of vertrouwenspersoon. Problemen die eerst heel groot leken, kunnen door gesprekken met anderen naar de juiste proporties worden gebracht. Het kan ook helpen om naar groepstherapie te gaan. Dit helpt je niet alleen om met je angst om te gaan, maar doet je ook inzien dat je niet de enige bent die kampt met angst en paniek.
• Houd een dagboek bij. Hierin kun je bijhouden wat er gebeurt tijdens een angstmoment. Omschrijf hoe je je op dat moment voelt, waar je precies bang voor bent, waar je aan denkt en hoe je erop reageert. Zo krijg je inzicht in de situaties waarin je angstig wordt. Neem dit dagboek mee als je een bezoek brengt aan de huisarts om je klachten te bespreken.
• Vermijd alcohol, nicotine en andere middelen. Voor sommige mensen is het verleidelijk om alcohol, nicotine of andere middelen met een rustgevende werking te gebruiken. Toch is het gebruik van deze middelen niet verstandig. Deze zijn namelijk vaak verslavend, laten je minder fit voelen en kunnen zorgen voor slaapproblemen.
• Zorg voor regelmaat en voldoende slaap. Met meer regelmaat in je leven kun je beter omgaan met angst en voel je je over het algemeen beter. Zorg er daarom voor dat je iedere dag rond hetzelfde tijdstip opstaat en naar bed gaat. Eet je maaltijden op vaste tijden en werk zoveel mogelijk op vaste dagen en tijden.

Heb je vragen of wil je graag persoonlijk advies? Kom dan langs in de dichtstbijzijnde Etos winkel. Wat je vraag ook is, we staan voor je klaar.