Ondervoeding

Bij ondervoeding krijgt je lichaam te weinig voedingsstoffen en energie binnen. Dat kan vervelende gezondheidsklachten opleveren. Wat is ondervoeding eigenlijk? En hoe herken je het? In dit artikel vertellen we je alles wat je over ondervoeding moet weten.

Wat is ondervoeding?

Soms heb je periodes waarin je wat ongezonder en minder dan voldoende eet, bijvoorbeeld als je het even heel druk hebt. Voor een weekje kan je lichaam dat best aan, maar na een tijd kan zo’n levensstijl problemen opleveren. Je krijgt tenslotte te weinig voedingsstoffen en energie binnen. Hierdoor gaat je lichaam teren op je reserves. Die reserves zitten verstopt in je vet- en spierweefsels, waardoor deze langzaam afbreken.

Bij ondervoeding word je futloos en ben je minder gemotiveerd om te gaan bewegen en goed te eten. Op deze manier kan ondervoeding een vicieuze cirkel worden. Maar je lichaam heeft niet alleen last van afname van vet- en spierweefsel. Je lichaam heeft namelijk ook een tekort aan essentiële vetzuren, vitamines, mineralen en eiwitten.

Sommige mensen lopen meer kans op ondervoeding. Dit kunnen bijvoorbeeld mensen zijn met een chronische ziekte, mensen met kanker, mensen die een operatie ondergaan, mensen met een trauma of ouderen. Merk jij dat je onbedoeld veel afvalt? Dan kan het zijn dat er sprake is van ondervoeding. Neem in dat geval contact op met je huisarts.

Wat zijn de oorzaken van ondervoeding?

Ondervoeding kan verschillende oorzaken hebben. Ziekte is een van de grootste boosdoeners. Als je ziek bent, kan het zijn dat je lichaam meer voedingsstoffen nodig heeft. Het kost je lichaam namelijk veel energie om tegen een ziekte te vechten. In zo’n tijd is het soms belangrijk wat meer voedsel binnen te krijgen, waardoor een normaal voedingspatroon niet meer voldoende is. De volgende factoren kunnen een rol spelen bij ondervoeding:

• Verminderde eetlust of misselijkheid
• Psychologische klachten (bijvoorbeeld angst, depressie of verdriet) waardoor je eetlust vermindert
• Sociale factoren zoals eenzaamheid, of geen mogelijkheid hebben om eten te kopen of bereiden
• Dementie
• Verslaving
• Moeite hebben met kauwen, proeven, slikken of verteren
• Een verminderde opname van voedingsstoffen, bijvoorbeeld door darmziekten of brandwonden

Ondervoeding bij ouderen

Ouderen zijn vaker ziek en bewegen minder, waardoor hun kans op ondervoeding toeneemt. Verder verliezen ouderen soms hun zin en behoefte aan eten door vermindering van geur en smaak. Ook kan dit liggen aan problemen met het gebit. Daarnaast zijn ze soms afhankelijk van anderen voor hun voeding, bijvoorbeeld omdat ze zelf niet in staat zijn eten te kopen of te bereiden. Ook dit leidt in sommige gevallen tot ondervoeding.

Wat zijn de symptomen van ondervoeding?

Hoe herken je ondervoeding nu eigenlijk? Er zijn een aantal symptomen die in verband kunnen staan met ondervoeding:

• Verminderen van spiermassa
• Verminderde eetlust
• Lusteloosheid
• Dunne en droge huid
• Vermoeidheid
• Afname van vetweefsel onder de huid
• Vaak koud hebben
• Droog haar
• Verminderen van hart- en longcapaciteit
• Verminderde werking van het immuunsysteem
• Verhoogde kans op doorligwonden
• Trage wondgenezing
• Langzamer herstel, meer en ernstigere complicaties na een operatie
• Lagere levenskwaliteit, bijvoorbeeld door depressie

Wat zijn de criteria van ondervoeding?

Wanneer spreek je van ondervoeding? Je kunt zowel het risico op ondervoeding als ondervoeding zelf aan de hand van bepaalde criteria vaststellen.

Risico op ondervoeding

• Onbedoeld zo’n drie tot zes kilo zijn afgevallen in het afgelopen jaar
• Drie dagen vrijwel niet eten
• Één week minder dan normaal eten

Ondervoeding

• Zo’n drie kilo of meer onbedoeld zijn afgevallen in de afgelopen maand
• Zo’n zes kilo of meer onbedoeld zijn afgevallen in het afgelopen jaar
• Het hebben van ondergewicht

Bij ondergewicht weeg je minder dan goed is voor de gezondheid. Ondergewicht kun je meten aan de hand van je BMI (Body Mass Index). Volwassenen tot 70 jaar hebben ondergewicht wanneer ze een BMI van minder dan 18 hebben. Bij kinderen wordt ondergewicht anders berekend, omdat er rekening wordt gehouden met de groei. Twijfel je aan ondergewicht bij je kind? Neem dan contact op met je huisarts.

Kans op ondervoeding heb je als je aan één van de criteria voldoet. Je hoeft dus niet per se ondergewicht te hebben om ondervoed te zijn. Ook het acute verlies van voedingsstoffen door bijvoorbeeld overgeven of diarree kunnen je toestand snel verslechteren. Zeker wanneer je door ziekte een grotere behoefte hebt aan energie kan dit het geval zijn.

Wat kun je doen tegen ondervoeding?

Vermoed je dat jij of iemand in je omgeving aan ondervoeding leidt? Dan is het goed om contact op te nemen met een huisarts. De huisarts kan je helpen om op een gezonde manier weer voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen. Ook kan je huisarts je helpen met een doorverwijzing naar een diëtist of andere professional. Hieronder hebben we de belangrijke factoren voor je op een rijtje gezet omtrent ondervoeding:

1. Eet gezond: ga na of je gevarieerd en voldoende eet.
2. Kom gezond aan: op een gezonde manier aankomen verschilt per persoon. De één kan andere voedingsstoffen missen in vergelijking met een ander. Schakel daarom de hulp van een diëtist of andere professional in. Wel kun je rekening houden met het volgende: eet en drink wat meer vette producten. Drink bijvoorbeeld volle melk in plaats van halfvolle melk en eet een avocado in plaats van een mango. Neem ook eens een handje noten als tussendoortje.
3. Geef aandacht aan maaltijden: houd je aan vaste tijden waarop je iets eet. Zorg in ieder geval goed helpen om eten smakelijk en gezellig te maken, dat maakt het wat beter vol te houden.
4. Maak het jezelf makkelijk: kies eten dat makkelijk klaar te maken is of laat zo nodig een warme maaltijd thuis bezorgen. Op die manier kan het de last van eten wat verminderen.
5. Zorg dat je genoeg beweegt: je gaat je daardoor fitter voelen en krijgt meer eetlust. Bijvoorbeeld een stevige wandeling kan je goed doen!
6. Stop met roken: het is niet alleen stukken beter voor je gezondheid, ook verbetert het je smaak waardoor je wellicht voeding leuker en lekkerder gaat vinden.

Heb je een vraag of wil je persoonlijk advies? Kom dan langs in de dichtstbijzijnde Etos winkel. Wat je vraag ook is, we staan voor je klaar.